Xác nhận khảo sát hiện trường: Một kiểu giấy phép con hạn chế nhà thầu

(BĐT) - Câu chuyện đang khiến nhiều nhà thầu bức xúc hiện nay là việc một số bên mời thầu (BMT) đưa ra ra yêu cầu buộc nhà thầu phải có xác nhận khảo sát hiện trường, gây khó khăn cho nhà thầu khi tham dự thầu.

Ảnh chỉ mang tính minh họa. Nguồn Internet

Nhiều nơi yêu cầu xác nhận khảo sát hiện trường

Gói thầu Xây lắp thuộc Dự án Nâng cấp đường giao thông Dương Thủy - Thái Thủy, chủ đầu tư (CĐT) là UBND xã Dương Thủy (huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình), lựa chọn nhà thầu trong tháng 3/2020. Hồ sơ mời thầu (HSMT) đưa ra yêu cầu “các nhà thầu trước khi tham dự thầu phải lập Biên bản khảo sát hiện trường có xác nhận của CĐT”.

Tại Gói thầu số 16 Giám sát thi công xây dựng công trình kè chống sạt lở bờ biển, bảo vệ dân cư khu vực xã Nhơn Hải đến xã Thanh Hải, huyện Ninh Hải, tỉnh Ninh Thuận, Công ty TNHH Xây dựng Thương mại Thiên Long Bình Thuận có văn bản gửi Báo Đấu thầu phản ánh về điều kiện nêu trong HSMT. Gói thầu này do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện Ninh Hải làm BMT. Nhà thầu phản ánh, HSMT có nội dung: “Nhà thầu hiểu rõ nhưng trình bày chưa cụ thể, chi tiết và không có xác nhận khảo sát hiện trường dự án của CĐT thì chỉ đạt ≤ 10 điểm”. “Chúng tôi hiểu rằng, nếu không có xác nhận khảo sát hiện trường của CĐT, nhà thầu sẽ bị loại vì mất 10 điểm, không thể đạt điểm tối thiểu 32/40 như HSMT yêu cầu. Theo chúng tôi, đây là điều kiện nhằm hạn chế sự tham gia của nhà thầu, vì nếu nhà thầu tự đi khảo sát thực địa và có chụp hình ảnh đúng vị trí công trình mà không cần xác nhận của CĐT vẫn đảm bảo cạnh tranh trong đấu thầu”, Nhà thầu nêu quan điểm.

Tại Gói thầu số 8 Thi công xây dựng công trình thuộc Dự án Đầu tư cơ sở hạ tầng chống ngập lụt, xói lở khu dân cư Mỹ Thanh, xã Cam Thịnh Đông, thành phố Cam Ranh, kè bờ hữu sông Cái và kè bờ sông Cái qua xã Vĩnh Phương, thành phố Nha Trang do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn Khánh Hoà làm BMT, HSMT đưa ra yêu cầu khiến nhiều nhà thầu bất ngờ. Đây là gói thầu có giá trị lớn, bảo đảm dự thầu lên tới 4,5 tỷ đồng, thu hút sự quan tâm của đông đảo nhà thầu. Tuy vậy, tại phần Biện pháp tổ chức thi công, HSMT yêu cầu nhà thầu phải “am hiểu về khu vực xây dựng dự án và phạm vi, quy mô của Gói thầu. Do đó đề nghị các đơn vị tham dự thầu phải liên hệ CĐT để thực hiện khảo sát tại hiện trường, có thông tin cụ thể để tránh phát sinh rủi ro trong quá trình thực hiện. CĐT sẽ bố trí cán bộ phối hợp khảo sát hiện trường một cách nhanh nhất, không gây cản trở cho nhà thầu và các đơn vị tham dự thầu phải có xác nhận của CĐT về việc đã thực hiện khảo sát hiện trạng thực tế”. Nội dung này, HSMT đánh giá theo tiêu chí đạt/không đạt.

Một tiêu chí “không ổn”

Ngay thời điểm Gói thầu do UBND xã Dương Thủy (huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình) làm CĐT đưa ra yêu cầu nêu trên, một nhà thầu đã có văn bản gửi Bộ Xây dựng và đặt câu hỏi: “Như vậy, việc khảo sát hiện trường phải có xác nhận của CĐT có phù hợp không?”

Trả lời câu hỏi này của Nhà thầu, Cục Quản lý hoạt động xây dựng thuộc bộ Xây dựng cho biết: “Yêu cầu xác nhận của CĐT đối với công tác khảo sát hiện trường cần thực hiện đảm bảo theo quy định của pháp luật về đấu thầu”. Như vậy, lĩnh vực quản lý xây dựng không có quy định, ràng buộc cụ thể nào đối với hoạt động khảo sát hiện trường dành cho các nhà thầu.

Còn về đấu thầu, tại các mẫu HSMT (đặc biệt là xây lắp), phần chỉ dẫn nhà thầu có đề cập đến nội dung này với việc khuyến khích nhà thầu đi khảo sát hiện trường, tự chịu trách nhiệm cho những chi phí và rủi ro trong quá trình này. Đồng thời, BMT cần tạo điều kiện để các nhà thầu thực hiện việc khảo sát này. Các mẫu HSMT do Bộ Kế hoạch và Đầu tư ban hành không đề cập đến nội dung khảo sát hiện trường trong phần biện pháp thi công.

Trao đổi với Báo Đấu thầu, rất nhiều nhà thầu, đơn vị tư vấn đấu thầu chuyên nghiệp bức xúc với tiêu chí bắt buộc nhà thầu phải có chứng nhận khảo sát hiện trường của CĐT. “Đưa tiêu chí này vào là vẽ thêm một giấy phép con để hạn chế nhà thầu. Bất kể nhà thầu nào muốn có hồ sơ dự thầu (HSDT) chuẩn xác đều có phương án đi khảo sát hiện trường cụ thể tùy vào khả năng sắp xếp của mình. Nếu BMT sẵn sàng hỗ trợ nhà thầu khâu này thì tốt cho cả hai. Nhưng nếu bắt buộc phải có xác nhận của CĐT về việc này thì nhà thầu mới được đánh giá đạt, hoặc mới đạt điểm theo yêu cầu tức là làm khó nhà thầu”, một nhà thầu chia sẻ.

Một chuyên gia về đấu thầu cho rằng, việc đưa tiêu chí này vào HSMT là rất không ổn. Đầu tiên là trực tiếp gây ra cạnh tranh không bình đẳng giữa các nhà thầu, không tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà thầu, bởi mỗi nhà thầu đều có kế hoạch khảo sát hiện trường, tự chịu trách nhiệm về việc này. Thứ hai, nếu liên quan đến các nội dung như địa điểm, địa hình, thiết kế… đã thể hiện trong hồ sơ dự án, nhà thầu hoàn toàn chủ động để tìm hiểu thông tin. Thứ ba, nếu gói thầu thực sự triển khai ở địa bàn phức tạp, BMT cần kéo dài thời gian chuẩn bị HSDT cho nhà thầu, thông báo rộng rãi việc tổ chức khảo sát hiện trường công khai cho đông đảo nhà thầu có nhu cầu tham gia để từ đó giúp nhà thầu có cơ sở đánh giá chính xác tính chất gói thầu, lập HSDT sát và tăng khả năng trúng thầu chứ không thể đẻ ra chứng nhận để “hành” nhà thầu kiểu này. Đây không phải là tiêu chuẩn để đưa vào HSMT nhằm đánh giá nhà thầu.