Thường vụ Quốc hội: Đề xuất mua lại 8 trạm BOT không hợp lý

Ủy ban Kinh tế Quốc hội đánh giá đề xuất dùng ngân sách mua lại 8 trạm BOT của Bộ Giao thông Vận tải không hợp lý, thiếu minh bạch và có thể dẫn đến khiếu kiện.

Ủy ban Kinh tế của Quốc hội vừa báo cáo kết quả giám sát việc thực hiện chính sách về đầu tư và khai thác công trình giao thông theo hình thức BOT. Hiện còn 8 trạm thu phí BOT gặp vướng mắc do bất cập về vị trí đặt trạm, không được sự đồng thuận của người dân địa phương.

Đó là các trạm: Bỉm Sơn thuộc dự án quốc lộ 1A đoạn tránh phía tây TP Thanh Hóa; Km77+922 quốc lộ 3 thuộc dự án Thái Nguyên - Chợ mới và nâng cấp mở rộng quốc lộ 3; Km1747 đường Hồ Chí Minh qua Đăk Lăk; La Sơn - Túy Loan; T2 thuộc dự án cải tạo, nâng cấp quốc lộ 91 (Cần Thơ); Ninh Xuân thuộc dự án cải tạo, nâng cấp quốc lộ 26; Cai Lậy thuộc dự án xây dựng tuyến tránh thị xã Cai Lậy; trạm thu phí quốc lộ 10 đoạn từ cầu La Uyên đến cầu Tân Đệ (Thái Bình).

Phần lớn trạm thu phí đặt trên quốc lộ được nhà đầu tư cải tạo, nâng cấp và xây đường mới. Người dân không đồng thuận khi nhà đầu tư thu phí cả hai tuyến đường.

Đánh giá 8 dự án không được thu phí trong thời gian dài gây khó khăn cho doanh nghiệp đầu tư, Bộ Giao thông Vận tải kiến nghị cấp có thẩm quyền bố trí nguồn vốn ngân sách Nhà nước trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 để thanh toán, sau đó sẽ xóa bỏ các trạm này.

Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, việc đề nghị dùng ngân sách nhà nước để hỗ trợ hoặc mua lại dự án BOT là không hợp lý bởi chưa đủ cơ sở pháp lý và thực tiễn cho việc xem xét, quyết định mua lại.

Ngoài 8 dự án trên vẫn còn một số dự án khác có bất cập về vị trí đặt trạm thu phí, nhưng người dân tại địa phương đó không còn phản đối sau khi có chính sách miễn, giảm phí. Do đó, nếu Nhà nước mua lại các dự án sẽ tiềm ẩn nguy cơ thiếu minh bạch, dẫn đến hiệu ứng lan rộng tại các dự án khác, gây khiếu kiện, mất an ninh, trật tự.

"Việc mua lại dự án gây áp lực cho ngân sách nhà nước trong điều kiện khó khăn hiện nay và đi ngược với chủ trương huy động nguồn vốn xã hội hóa cho đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng", báo cáo của Ủy ban Kinh tế Quốc hội nêu rõ.

Về doanh thu các trạm, hiện chỉ có một số dự án tăng trưởng doanh thu tốt như BOT Pháp Vân - Cầu Giẽ năm 2020 tăng 20% so với năm 2019; cao tốc Hà Nội - Hải Phòng năm 2020 tăng 85% so với phương án tài chính. Đa số dự án BOT có doanh thu không đạt so với dự kiến do lưu lượng xe thấp, nhà đầu tư không được tăng phí, ảnh hưởng Covid-19. Do đó, nhà đầu tư BOT gặp khó khăn trong việc trả nợ ngân hàng, tiềm ẩn nguy cơ nợ xấu.

Năm 2020, trong 54 dự án BOT đã có 12 dự án đạt mức thu, 42 dự án có số thu thấp hơn kế hoạch. Ủy ban Kinh tế của Quốc hội kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội kiểm điểm trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân để xảy ra khuyết điểm, vi phạm liên quan đến dự án BOT; yêu cầu các cơ quan xử lý dứt điểm những vướng mắc của trạm thu phí, đồng thời chỉ đạo các cấp chính quyền địa phương bảo đảm an ninh, trật tự và tài sản của nhà đầu tư.

Đoàn Loan