Thủ tướng: Không để người trồng mắc ca 'đơn thương độc mã'

Đắk LắkThủ tướng yêu cầu bộ, ngành quy hoạch vùng, ứng dụng khoa học kỹ thuật trong sản xuất, chế biến, hỗ trợ vốn, không để người trồng mắc ca "đơn thương độc mã".

Tại hội nghị phát triển cây mắc ca diễn ra ở TP Buôn Ma Thuột sáng 29/9 với sự tham dự khoảng 300 doanh nghiệp và người trồng, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá mắc ca là cây dinh dưỡng, giúp xóa đói giảm nghèo, góp phần gìn giữ quốc phòng, an ninh. Ba năm qua, sản lượng mắc ca tăng 25 lần, đạt 7.000 tấn hạt mắc ca, xuất khẩu trên 80%.

Thủ tướng đề nghị phải đẩy mạnh công nghiệp chế biến theo hướng "càng sâu càng tốt". Ngân hàng cần dành vốn phát triển cây mắc ca với chính sách cụ thể, không để người dân "đơn thương độc mã". Hiệp hội và doanh nghiệp cần định hướng, vận động người nông dân tham gia chuỗi liên kết, phát triển cây mắc ca từ khâu sản xuất, chế biến và xuất khẩu.

Người đứng đầu Chính phủ giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Hiệp hội Mắc ca Việt Nam xây dựng chiến lược phát triển cây mắc ca; Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn xây dựng Nghị định về phát triển cây mắc ca, tránh phân mảnh trong sản xuất như hiện nay.

Trước đó, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Nguyễn Xuân Cường cho biết, cây mắc ca du nhập, trồng ở Việt Nam khoảng hai thập kỷ qua. Cây phù hợp với thổ nhưỡng một số khu vực ở vùng Tây Bắc và Tây Nguyên, có giá trị cao về kinh tế, xã hội, tiềm năng trở thành cây trồng mới cho sản xuất và xuất khẩu.

Năm 2016, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn có kế hoạch "Quy hoạch phát triển cây mắc ca vùng Tây Bắc và Tây Nguyên đến năm 2020, tiềm năng phát triển đến năm 2030". Sau 5 năm thực hiện (2016 - 2020), đến nay cả nước có 23 tỉnh trồng cây mắc ca, diện tích hơn 16.500 ha, trong đó hai vùng Tây Bắc và Tây Nguyên trồng 15.440 ha, tăng 55% diện tích so với quy hoạch.

Về sản lượng, năm 2020 các tỉnh dự kiến thu hoạch hơn 6.570 tấn hạt tươi, tăng gần 24,5 lần so với năm 2015 (269 tấn). Với giá bán hạt dạng sấy khoảng 200 triệu đồng mỗi tấn như hiện nay, ước tính gần 4.000 tấn hạt đem lại giá trị khoảng 788 tỷ đồng (khoảng 60% xuất khẩu).

Thời gian tới dự báo sản lượng cung và cầu mắc ca trên thế giới đều tăng nhanh với tốc độ cung tăng 9% trên năm, cầu tăng 12% trên năm. "Đây là cơ sở quan trọng để Việt Nam phát triển vùng nguyên liệu mắc ca", ông Cường nhấn mạnh.

Ông Đỗ Đình Dũng, Giám đốc Công ty cổ phần Việt Xanh mắc ca - doanh nghiệp đầu tiên ở Lâm Đồng xây dựng nhà máy chế biến mắc ca, cho biết công ty đã xuất khẩu được hạt mắc ca vào Nhật Bản và Hàn Quốc. Sắp tới công ty nâng công suất nhà máy lên 10.000 tấn nguyên liệu mỗi năm, xuất khẩu vào EU, góp phần đảm bảo tiêu thụ hạt mắc ca cho nông dân Tây Nguyên.

Tuy nhiên theo ông Dũng, doanh nghiệp vẫn gặp nhiều khó khăn như dịch bệnh kéo dài, khiến sức mua giảm 60%, giá bán giảm 20% dẫn đến lợi nhuận không đủ bù chi phí. Chín tháng qua, công ty chỉ hoạt động 3 tháng, thu mua chế biến khoảng 70 tấn nguyên liệu, đạt công suất 20% của nhà máy, song chi phí cố định vẫn phải chi trả và bù lỗ.

Từ đó, ông đề xuất hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cập nguồn vốn, chính sách ưu đãi bằng hình thức tín chấp để nâng cao công nghệ chế biến, mở rộng nhà xưởng và dự trữ nguyên liệu. Nhà nước cần có chính sách miễn, giảm thuế VAT cho doanh nghiệp sản xuất, chế biến mắc ca.

Là người đầu tiên trồng mắc ca ở Đăk Lăk, ông Nguyễn Văn Cúc chia sẻ, năm 2004, ông quyết định trồng xen 200 cây mắc ca trên diện tích một ha cà phê. Bốn năm đầu chỉ một số dòng có quả, thu hoạch được 38 kg hạt, nhưng sang năm thứ 5, số lượng hạt tăng 10 lần, thu khoảng 400 kg.

Đến nay đã 16 năm, cây mắc ca trong vườn ông Cúc vẫn sinh trưởng tốt, tán rộng 6-8 m, cao 9-12 m. Gia đình ông đã tái canh diện tích cây cà phê già cỗi thành 20 ha mắc ca; liên kết cung cấp cây giống ghép cho 100 ha ở huyện Krông Năng.

Ông Cúc mong Chính phủ có chính sách vay vốn ưu đãi trong mua sắm máy móc, thiết bị, mở rộng nhà xưởng, mua hạt nguyên liệu, và được thế chấp bằng sản phẩm hoặc nguyên liệu là hạt tươi.

Trần Hoá