Nhà thầu ấm ức khi bị loại vì lý do liên quan tới hàng mẫu

(BĐT) - Phản ánh đến Báo Đấu thầu, nhiều nhà thầu cho biết, một số gói thầu cung cấp hàng hóa, thiết bị văn phòng, đặc biệt là đồ gỗ, bàn ghế phục vụ học tập, giảng dạy do nhiều bên mời thầu tổ chức lựa chọn nhà thầu có dấu hiệu lạm dụng yêu cầu hàng mẫu. Việc làm này khiến công tác đấu thầu nhiều nơi méo mó, kém cạnh tranh.

Ảnh chỉ mang tính minh họa. Nguồn Internet

Cứ mua sắm là yêu cầu hàng mẫu

Một nhà thầu có địa chỉ tại Quận 9 (TP.HCM) cảm thán: “Gói thầu mua sắm 25 thiết bị hàng hóa thông dụng thì bên mời thầu buộc nhà thầu phải cung cấp đủ 25 thiết bị mẫu. Chi phí hoàn toàn do nhà thầu chịu dẫn tới phát sinh nhiều khoản bất lợi cho nhà thầu”.

Tham gia một gói thầu tại Tây Ninh, nhà thầu tại Tiền Giang càng bức xúc hơn khi lặn lội vượt hàng trăm cây số để cung cấp hàng mẫu theo yêu cầu. “Rõ ràng theo quy định thì hàng hóa thông dụng, sẵn có trên thị trường, về nguyên tắc không bắt buộc phải cung cấp hàng mẫu. Nhưng hiện nay, một số bên mời thầu luôn yêu cầu hàng mẫu, khiến nhà thầu vất vả đi lại, tốn công sức hơn trước rất nhiều”.

Oái oăm hơn, có nhà thầu cho biết, tại một số gói thầu lựa chọn nhà thầu qua mạng, bên mời thầu vẫn yêu cầu cung cấp hàng mẫu. “Đấu thầu qua mạng đã cải tiến và giúp ích nhà thầu bao nhiêu trong quá trình dự thầu thì bên mời thầu lại vẽ thêm nhiều thủ tục với việc đòi cung cấp hàng mẫu”, Nhà thầu bức xúc.

Đồng thời, nhiều chuyên gia đấu thầu còn cho biết, việc yêu cầu nhà thầu phải cung cấp hàng mẫu đối với hàng hóa thông dụng, sẵn có trên thị trường khi áp dụng đấu thầu qua mạng có thể dẫn tới hạn chế sự tham gia của nhà thầu. Do đó, các bên mời thầu, đơn vị tư vấn lập hồ sơ mời thầu (HSMT) phải căn cứ vào loại hàng hóa để đưa ra các yêu cầu phù hợp.

Xét hàng mẫu, tùy hứng

Câu chuyện yêu cầu hàng mẫu vô tội vạ mới chỉ là bề nổi của vấn nạn này. Quan trọng hơn là nguyên tắc xét hàng mẫu của các bên mời thầu đã thực sự khách quan, công tâm để từ đó lựa chọn ra được nhà thầu đáp ứng tốt nhất các yêu cầu của HSMT hay chưa?

Thực tế, câu chuyện xét hàng mẫu hiện nay rất phức tạp, là căn nguyên của nhiều kiến nghị trong đấu thầu, đặc biệt trong lĩnh vực thiết bị đồ gỗ, bàn ghế văn phòng, bàn ghế trường học, kể cả mua sắm tập trung, đấu thầu rộng rãi hay chào hàng cạnh tranh.

Điều khiến nhà thầu bức xúc là bên mời thầu tổ chức xét hàng mẫu mà không có sự chứng kiến của nhà thầu. Đây là chiêu thức phổ biến dẫn tới đo sai, đo thiếu, đo theo ngẫu hứng... khiến nhà thầu bị loại oan. Sở KH&ĐT TP.HCM đã từng phạt một đơn vị tư vấn đánh giá hồ sơ dự thầu (HSDT), yêu cầu chủ đầu tư đền bù cho nhà thầu do sai sót này. Lý do là cả hai đơn vị này đã đo hụt độ dày của mặt bàn hàng mẫu mà nhà thầu cung cấp, dẫn tới không đáp ứng yêu cầu của HSMT.

Tại Gói thầu số 01 Trang thiết bị dạy học tối thiểu lớp 1 thuộc dự toán mua sắm cùng tên do Sở Giáo dục và Đào tạo Tây Ninh mời thầu đã đánh giá hàng mẫu khi không có sự chứng kiến của nhà thầu. Nội dung đánh giá hàng mẫu này đã bị nhà thầu phản ứng kịch liệt và cho rằng “không có trong mô tả thông số kỹ thuật hàng hóa mời thầu, chỉ mang tính chủ quan, tìm mọi cách loại nhà thầu bằng hàng mẫu”.

Trường hợp đánh giá hàng mẫu có sự chứng kiến của nhà thầu nhưng biên bản lại không thống nhất, gửi sau thời điểm xét hàng mẫu, dẫn tới kiến nghị đã xảy ra tại gói thầu do Phòng Giáo dục và Đào tạo thị xã Ngã Năm (Sóc Trăng) làm chủ đầu tư, Công ty TNHH Tứ Quý AG làm bên mời thầu. Kiến nghị gửi Sở KH&ĐT tỉnh Sóc Trăng, một nhà thầu cho biết, “văn bản kiểm tra thiết bị hàng mẫu do Bên mời thầu và tư vấn cung cấp không đúng với biên bản mà đại diện của Công ty đã ký nhận. Biên bản kiểm tra thiết bị hàng mẫu lập ngày 25/12/2020 nhưng Bên mời thầu gửi cho Nhà thầu sau đó... 4 ngày”. Tại gói thầu này, Sở KH&ĐT cho biết sẽ rà soát lại để có hướng xử lý kiến nghị của nhà thầu.

Mới đây, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Vĩnh Long đã khiến cộng đồng nhà thầu bất bình khi thẳng tay loại 8/9 nhà thầu tại Gói thầu 03 Thiết bị đồ gỗ thuộc Dự toán thực hiện Đề án “Phát triển giáo dục mầm non giai đoạn 2018 - 2025” cũng liên quan tới hàng mẫu.

Vô hình trung, xét hàng mẫu đã trở thành khe cửa hẹp, nhiều chiêu bài để bên mời thầu loại bỏ nhà thầu, đặc biệt là tại những gói thầu mua sắm hàng hóa có giá gói thầu lớn, thực hiện theo phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ.