Ngôi đình 360 năm tuổi hoang phế

Hà Tĩnh Đình Hội Thống (huyện Nghi Xuân) là di tích quốc gia với kiến trúc nghệ thuật độc đáo, đã đổ nát từ lâu nay song chưa được quan tâm trùng tu.

Theo nhiều sử liệu, ngôi đình này được xây dựng năm 1659, hoàn thành năm 1660, đến nay đã trải qua nhiều lần sửa chữa. Công trình tọa lạc trên khu đất rộng 2.500 m2, bên cạnh cánh đồng ở thôn Phú Quý, xã Xuân Phổ, huyện Nghi Xuân.

Đình ngoảnh mặt hướng tây, kiến trúc kiểu chữ nhị (chữ Hán), gồm hai tòa chính là Nội Tẩm và Bái Đường, hai đầu là gác chuông và gác trống.

Do có giá trị văn hóa, lịch sử, kiến trúc nghệ thuật độc đáo, năm 1995, đình Hội Thống được Bộ Văn hóa Thông tin, nay là Bộ Văn hóa Thể thao Du lịch xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.

Trải qua biến thiên của lịch sử và thời gian cùng tác động của thiên tai, đình bị xuống cấp. Từ ngoài cổng chính đi vào là hai ngôi nhà 5 gian, trước kia dùng để tiếp khách, nay tường rêu phong bám phủ, các cột trụ bê tông chịu lực nứt ngang giữa thân. Phía trên mái ngói cỏ dại mọc um tùm, gạch lát mặt sân nhiều chỗ bong tróc. Biển giới thiệu di tích, bia tưởng niệm có chữ được viết và khắc trên đá nay bị bào mòn, không còn rõ.

Chếch phía bên phải đình là nhà bia cố Hậu, nơi ghi công người đóng góp tài sản trùng tu đình, nay nứt toác, cây dại mọc xung quanh tường. Nhiều mảng gạch, vôi vữa đổ ngổn ngang, nhếch nhác chưa dọn dẹp.

Nổi bật ở di tích này là hệ thống phần mái ngói trên nhà hạ điện với các kiến trúc hoa văn rồng bay phượng múa, nay sụt võng, thấm dột, trời mưa nước đổ vào bên trong lênh láng. Một số thanh gỗ áp mái, cột trụ trong các ngôi nhà ở chính giữa đình bị mối ăn khiến mục nát, chờ sập.

"Chứng kiến các hạng mục của đình ngày một xuống cấp theo thời gian, tôi rất lo lắng, kiến nghị lên những người có trách nhiệm ở xã Xuân Hội để khắc phục, nhưng không nhận được phản hồi tích cực", ông Nguyễn Văn Đào, 80 tuổi, trú thôn Phú Quý - người trông coi đình Hội Thống, cho biết.

UBND xã Xuân Hội thông tin thời gian qua có tờ trình gửi lên các cấp đề nghị đầu tư kinh phí để trùng tu đình Hội Thống, song chưa có kết quả. "Mùa mưa bão sắp đến, nếu không được sửa sớm, đình có nguy cơ hư hỏng nặng hơn", lãnh đạo xã nói.

Theo ông Phan Thanh Là, Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin huyện Nghi Xuân, di tích xuống cấp song chưa được tu sửa kịp thời do "địa phương bỏ bê, quản lý lỏng lẻo". Xã Xuân Hội vừa qua đã thành lập lại Ban quản lý đình Hội Thống, giao cho một Phó chủ tịch xã phụ trách.

"Phương án trùng tu đình là đảo lại các mái ngói âm dương, xây mới nhà bia cố Hậu... nhưng chưa bố trí được ngân sách", ông Là nói và cho hay để phát huy giá trị văn hóa, lịch sử của di tích, khi đình sửa chữa xong, huyện sẽ giao các trường học trên địa bàn xã bố trí học sinh lau dọn đình hàng tháng, tổ chức các hoạt động đoàn đội, ngoại khóa tại đây.

Ngoài ra, xã Xuân Hội đang lên kế hoạch cho người dân trồng cây ăn quả trong đình để làm vườn mẫu, "tạo thêm thu nhập cho bà con và giúp bảo vệ công trình".

Đức Hùng