Loạt sai phạm về đấu thầu tại 4 dự án đầu tư công ở Hà Nội

(BĐT) - Qua thanh tra công tác quản lý đầu tư xây dựng cơ bản tại 4 dự án sử dụng nguồn ngân sách nhà nước trên địa bàn thành phố Hà Nội (2 dự án do Sở Giao thông vận tải Hà Nội làm chủ đầu tư và 2 dự án do UBND quận Long Biên làm chủ đầu tư), Thanh tra Chính phủ (TTCP) đã chỉ ra hàng loạt sai phạm về đấu thầu và phát hiện sai phạm về tài chính tại 4 dự án số tiền hơn 87,6 tỷ đồng.

Tại Dự án Cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A đoạn Văn Điển - Ngọc Hồi (Km185 - Km189) huyện Thanh Trì, Thanh tra Chính phủ phát hiện số tiền sai phạm là 19,907 tỷ đồng

TTCP cho biết, tại Dự án Cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A đoạn cầu Chui - cầu Đuống, phố Ngô Gia Tự, quận Long Biên (do UBND quận Long Biên làm chủ đầu tư), Gói thầu Tư vấn thiết kế bản vẽ thi công không có trong kế hoạch đấu thầu. Việc chia nhỏ gói thầu tư vấn giám sát từ số 21 đến số 26 để chỉ định thầu là thiếu cạnh tranh trong đấu thầu. Tại Dự án này, UBND thành phố Hà Nội đã điều chỉnh tổng mức đầu tư 3 lần, năm 2014, Giám đốc Ban QLDA quận Long Biên phê duyệt bổ sung hạng mục dự án dùng chi phí giải phóng mặt bằng chuyển vào chi phí xây dựng và điều chỉnh cơ cấu tổng mức đầu tư trái thẩm quyền. Trong việc lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công - dự toán công trình có nhiều sai sót: một số chỉ tiêu thiết kế và chủng loại thiết bị điện chiếu sáng trong các gói thầu không được thiết kế đồng bộ trên tuyến, dẫn đến trong quá trình thi công phải thay đổi, điều chỉnh, gây thất thoát ngân sách nhà nước 1,165 tỷ đồng. Tổng số tiền sai phạm phát hiện tại Dự án này là 22,843 tỷ đồng, gồm: tiền tạm ứng vượt giá trị nghiệm thu nhưng chưa thu hồi, nhà thầu tự ý thay đổi biện pháp thi công và hưởng chênh lệch sai quy định...

Tại Dự án Đầu tư xây dựng tuyến đường nối từ Quốc lộ 1B đến Khu đô thị mới Việt Hưng (UBND quận Long Biên làm chủ đầu tư), hồ sơ mời thầu Gói thầu số 10 yêu cầu đối với nhà thầu về doanh thu bình quân với công trình thi công dưới 1 năm là 1,1 lần giá trị gói thầu, không đúng quy định tại Thông tư số 01/2010/TT-BKH về hồ sơ mời thầu (quy định dưới 1 năm là 1,5 lần). Bên cạnh đó, 3 gói thầu xây lắp của Dự án được chấp thuận nơi đổ thải chỉ có tư vấn giám sát thi công xác nhận nơi đổ và cự ly đổ, chưa có ý kiến đồng ý của Chủ đầu tư, trong đó, 2 nhà thầu vận chuyển đất đổ nơi không có chức năng sử dụng làm bãi thải, vi phạm Luật Bảo vệ môi trường. Tư vấn giám sát và Ban Quản lý dự án không nghiệm thu khối lượng tại vị trí đổ thải, dẫn đến khối lượng vận chuyển đã thanh toán lớn hơn khối lượng thực tế vận chuyển, thể hiện sự buông lỏng, gây thất thoát ngân sách nhà nước. Số tiền sai phạm mà TTCP phát hiện tại Dự án này là 1,343 tỷ đồng do giá trị chênh lệch tăng giữa thi công bằng thủ công và máy do áp dụng định mức sai quy định.

Đối với 2 dự án do Sở Giao thông vận tải Hà Nội làm chủ đầu tư, TTCP cho biết, tại Hợp phần 1 - xe buýt nhanh BRT thuộc Dự án Phát triển giao thông đô thị Hà Nội, Gói thầu 04/BRT-TB - Đoàn xe BRT, Chủ đầu tư thực hiện một số thủ tục chưa tuân thủ theo mẫu hồ sơ mời thầu và hướng dẫn của Ngân hàng Thế giới như không lập dự toán nhóm A và B theo nhóm xe sản xuất, lắp ráp xe trong nước mà lấy báo giá xe nhập khẩu nguyên chiếc làm căn cứ mời thầu cho cả 3 nhóm xe. Tại Thư không phản đối, Ngân hàng Thế giới có cảnh báo về việc kiểm tra xe và bảo hành, Sở Giao thông vận tải Hà Nội bổ sung thiết bị với tổng giá trị 17,68 tỷ đồng vào Gói thầu 04/BRT-TB nhưng không tổ chức đấu thầu mà ký hợp đồng bổ sung với nhà thầu, vi phạm Điều 22 Luật Đấu thầu và Điều 101 Luật Xây dựng về điều kiện được chỉ định thầu... Tại Dự án này, TTCP phát hiện số tiền sai phạm qua thanh tra là 43,57 tỷ đồng bao gồm giá trị chênh lệch tăng mà Chủ đầu tư đã thanh toán cho nhà thầu nhưng không chứng minh được, thanh toán vượt cho nhà thầu so với hợp đồng đã ký, áp dụng đơn giá vật liệu sai...

Còn tại Dự án Cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A đoạn Văn Điển - Ngọc Hồi (Km185 - Km189) huyện Thanh Trì, công tác tư vấn khảo sát, thiết kế bản vẽ thi công được chia thành 2 gói thầu để chỉ định thầu, vi phạm Điều 12 Luật Đấu thầu. Toàn bộ Dự án này thực hiện chậm so với tiến độ được phê duyệt hơn 3,5 năm, phải điều chỉnh thời gian thực hiện Dự án 2 lần do chưa có mặt bằng để bàn giao cho nhà thầu thi công và nguồn vốn cấp cho Dự án hạn chế. Việc gia hạn thời gian thực hiện với các nhà thầu xây dựng được ký sau ngày hết hạn hợp đồng, vi phạm Điều 28 Nghị định số 12/2009/NĐ-CP và Điều 38 Nghị định số 48/2010/NĐ-CP. TTCP phát hiện tổng số tiền sai phạm tại dự án này là 19,907 tỷ đồng do áp dụng không đúng hệ số trực tiếp phí khác, giá trị chênh lệch tăng giữa thi công bằng thủ công và thi công bằng máy sai quy định, điều chỉnh chi phí phát sinh khối lượng chưa thi công không đúng quy định...

TTCP kết luận, tổng số tiền sai phạm được phát hiện qua thanh tra 4 dự án đầu tư công nói trên là 87,664 tỷ đồng do nghiệm thu thanh toán sai, xây dựng đơn giá sai chênh lệch với thực tế tại thời điểm thi công... TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội có biện pháp khắc phục, chấn chỉnh những tồn tại, thiếu sót, vi phạm trong công tác quản lý đầu tư xây dựng, giảm trừ quyết toán và thu hồi về ngân sách số tiền sai phạm đã phát hiện nói trên.