Loạn chứng chỉ đối với nhân sự - bệnh nan y

(BĐT) - Khảo sát hồ sơ mời thầu (HSMT) nhiều gói thầu có thể thấy những tiêu chí rất lạ. “Lạ” vì những tiêu chí này không tuân thủ các hướng dẫn theo mẫu HSMT do Bộ Kế hoạch và Đầu tư ban hành. “Lạ” nữa vì các tiêu chí “ngặt nghèo” không được đưa vào giai đoạn thương thảo, đàm phán, mà “chốt chặn” ngay HSMT, gây khó khăn cho việc dự thầu.

Nhiều gói thầu mua sắm hàng hóa coi chứng chỉ của đội ngũ nhân sự như một yếu tố nhằm loại nhà thầu. Ảnh minh họa: Quang Tuấn

Nhiều tiêu chí oái oăm

Bệnh viện Trường Đại học Y dược Cần Thơ đang trong thời gian mời thầu Gói thầu Mực in thuộc Kế hoạch lựa chọn nhà thầu gói thầu mua hàng hóa, dịch vụ hoạt động thường xuyên của Bệnh viện năm 2021. Gói thầu có thời gian phát hành HSMT từ ngày 13/3 đến ngày 24/3/2021.

HSMT yêu cầu cán bộ quản lý, giám sát phải có giấy chứng nhận đã hoàn thành khóa đào tạo về quy tắc ứng xử theo quy định của ngành y tế. Theo nhà thầu, Bệnh viện đưa ra yêu cầu nói trên là hoàn toàn không liên quan đến việc mua sắm và có khả năng gây hạn chế nhà thầu.

Trước đề nghị làm rõ của nhà thầu, Bệnh viện Trường Đại học Y dược Cần Thơ cho biết: “Tại Khoản 2, Mục I Quyết định số 6197/QĐ-BYT ngày 17/10/2016 của Bộ Y tế hướng dẫn quản lý dịch vụ thuê, khoán bên ngoài tại bệnh viện có nêu: “Đơn vị cung cấp dịch vụ phải bảo đảm thực hiện quy tắc ứng xử; nhân viên thực hiện dịch vụ thuê, khoán bên ngoài tại bệnh viện phải được bệnh viện đào tạo, tập huấn và được cấp chứng chỉ về quy tắc ứng xử chung, kỹ năng giao tiếp và quy tắc ứng xử trong ngành y tế”. Do đó, Bên mời thầu bảo lưu tiêu chí này, yêu cầu nhà thầu nộp hồ sơ dự thầu (HSDT) theo đúng yêu cầu của HSMT đã công bố.

Cũng tại TP. Cần Thơ, một nhà thầu đã bức xúc phản ánh HSMT gói thầu xây lắp yêu cầu nhà thầu phải cung cấp chứng chỉ hoặc chứng nhận tập huấn an toàn lao động đối với toàn bộ 30 công nhân, lao động phổ thông.

Lạm dụng chứng chỉ

Việc đưa tiêu chí phải có chứng chỉ về quy tắc ứng xử như trên của Bệnh viện Trường Đại học Y dược Cần Thơ không phải là câu chuyện mới, càng không phải là hồi chuông cuối cùng cảnh báo tình trạng lạm dụng các yêu cầu về chứng chỉ khi tổ chức lựa chọn nhà thầu của nhiều chủ đầu tư/bên mời thầu hiện nay.

Thực tế, không chỉ trong mua sắm hàng hóa, nhiều gói thầu ở các lĩnh vực khác như xây lắp, tư vấn, dịch vụ phi tư vấn đều coi chứng chỉ của đội ngũ nhân sự như một yêu cầu bắt buộc đối với nhà thầu. Tại một số gói thầu kiểm toán, Báo Đấu thầu đã thống kê được tối thiểu một nhân sự phải có 3 bằng đại học và 8 chứng chỉ. Tại các gói thầu xây lắp, chỉ huy trưởng công trình rất nhiều trường hợp phải hội đủ 3 - 5 chứng chỉ. Trong đó có những chứng chỉ về bản chất không liên quan đến tính chất công việc của nhân sự, mà chỉ là yếu tố nhằm loại nhà thầu.

Theo hướng dẫn tại Mục 2.2 Chương III Mẫu hồ sơ mời thầu một giai đoạn, hai túi hồ sơ ban hành kèm theo Thông tư số 03/2015/TT-BKHĐT, căn cứ quy mô, tính chất của gói thầu và pháp luật về xây dựng mà bên mời thầu quy định yêu cầu về nhân sự chủ chốt như chỉ huy trưởng công trình, chủ nhiệm kỹ thuật thi công, chủ nhiệm thiết kế bản vẽ thi công, đội trưởng thi công, giám sát kỹ thuật, chất lượng... và số năm kinh nghiệm tối thiểu của nhân sự chủ chốt đó cho phù hợp.

Theo đó, trường hợp pháp luật chuyên ngành không có quy định vị trí nhân sự chủ chốt theo yêu cầu của HSMT phải có chứng chỉ hoặc chứng nhận an toàn, hành nghề giám sát, phòng cháy chữa cháy... thì việc HSMT đưa ra yêu cầu về chứng chỉ, chứng nhận nói trên là hạn chế sự tham dự của nhà thầu.

Trở lại với trường hợp của Bệnh viện Trường Đại học Y dược Cần Thơ, nếu yêu cầu chứng chỉ về quy tắc ứng xử theo quy định của ngành y tế đối với Gói thầu Mực in là theo quy định của Bộ Y tế, thì quy định này đang đi ngược lại tinh thần của Luật Đấu thầu do áp dụng sai thời điểm. “Quy định này chỉ được áp dụng trong quá trình thương thảo để giúp cả nhà thầu và bên mời thầu thực hiện tốt gói thầu. Nếu Bên mời thầu không tổ chức tập huấn rộng rãi cho các nhà thầu quy tắc này trước khi tổ chức mời thầu, mà đưa vào tiêu chuẩn đánh giá nhân sự chủ chốt thì đã biến đó trở thành cái cớ phi lý để loại nhà thầu”, một chuyên gia về đấu thầu khẳng định.