Không cản được người dân đến sống ở thành phố bằng quy định khó về hộ khẩu

TTO - Chính phủ đề nghị Quốc hội bãi bỏ các quy định riêng về đăng ký thường trú vào các thành phố trực thuộc trung ương, tới đây chỉ có một quy định áp dụng chung cho toàn quốc.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng - Ảnh: Quochoi.vn

Chiều 4-9, hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách trực tuyến đã nghe báo cáo và thảo luận về dự thảo Luật cư trú (sửa đổi). 

Không được gây khó cho dân bằng quy định về cư trú

Trình bày dự thảo báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật cư trú (sửa đổi) của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng khẳng định luật này chỉ điều chỉnh các nội dung liên quan đến việc thực hiện quyền tự do cư trú của công dân, việc đăng ký, quản lý cư trú.

"Trong dự thảo luật không có quy định nào yêu cầu công dân phải trình giấy tờ xác nhận về cư trú khi thực hiện các thủ tục hành chính mà chỉ quy định công dân có quyền được cấp giấy tờ xác nhận về cư trú trong trường hợp bản thân có yêu cầu" - ông nói.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá thực tiễn vừa qua cho thấy việc các cơ quan, tổ chức, đơn vị yêu cầu công dân phải xuất trình các giấy tờ chứng minh nơi cư trú để làm cơ sở thực hiện các thủ tục hành chính hoặc giao dịch dân sự vẫn còn tương đối phổ biến.

Do đó, dự thảo luật đã quy định cấm hành vi lạm dụng thông tin về nơi thường trú, nơi tạm trú để hạn chế quyền, lợi ích hợp pháp của công dân.

Theo chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, cùng với tiến trình chuyển đổi số quốc gia, xây dựng và hoàn thiện Chính phủ điện tử, đề nghị Chính phủ và các cơ quan chức năng khẩn trương rà soát các văn bản quy phạm pháp luật, sửa đổi thủ tục hành chính theo hướng không yêu cầu công dân phải xuất trình giấy tờ xác nhận về cư trú, tạo thuận lợi tối đa cho người dân khi thực hiện các thủ tục, giao dịch.

Đại biểu Phạm Văn Hòa ủng hộ bỏ quy định riêng về đăng ký thường trú vào thành phố lớn - Ảnh: ViIỆT DŨNG

Khó đăng ký thường trú, dân vẫn vào thành phố

Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với đề nghị của Chính phủ về việc không nên quy định điều kiện đăng ký thường trú áp dụng riêng đối với thành phố trực thuộc trung ương như luật hiện hành.

"Việc đặt ra các điều kiện riêng này sẽ làm hạn chế quyền tự do cư trú của công dân; tác động đến quyền, lợi ích hợp pháp của một bộ phận công dân đang sinh sống, làm việc tại các thành phố lớn nhưng không đủ điều kiện đăng ký thường trú" - Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật nói.

Trong thực tế, việc thực hiện quy định nói trên của Luật cư trú thời gian qua cho thấy chính sách này cũng chưa thực sự hiệu quả vì chỉ hạn chế được số lượng người đăng ký thường trú chứ không hạn chế được việc người dân chuyển đến lao động, học tập, sinh sống thực tế tại các đô thị lớn (do đây là nơi có cơ hội tìm kiếm việc làm, thu nhập tốt hơn).

Ông Tùng cho rằng việc nới lỏng điều kiện về đăng ký thường trú tại các thành phố trực thuộc trung ương có thể dẫn đến hệ quả trước mắt là số người đăng ký thường trú tại khu vực nội đô sẽ tăng lên so với giai đoạn trước đó, nhưng phần lớn số tăng thêm này là do những người đang đăng ký tạm trú hoặc chưa đăng ký nhưng đã thực tế cư trú tại nội đô chuyển sang diện đăng ký thường trú.

Về lâu dài, số dân tăng cơ học hằng năm tại các thành phố trực thuộc trung ương nhiều hay ít chủ yếu vẫn phụ thuộc vào các yếu tố như cơ hội việc làm, thu nhập, điều kiện sống, học tập, làm việc tại các đô thị này.

Đồng ý với lập luận trên, đại biểu Phạm Văn Tuân (Thái Bình) cho rằng các quy định hiện hành về nhập hộ khẩu vào thành phố lớn đang gây khó khăn cho cuộc sống của người dân, đặc biệt là người lao động tự do có hoàn cảnh khó khăn.

Đại biểu Tuân khẳng định chủ trương giảm thủ tục hành chính, tạo thuận lợi tối đa cho người dân theo phương thức thông qua cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư là phù hợp với xu thế hiện đại. Cần lưu ý những xáo trộn, phiền toái đối với người dân khi luật có hiệu lực do các quy định giữa các lĩnh vực, các ngành còn chồng chéo.

Cũng tán thành quy định mới này, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) bình luận: Hiện nay mặc dù có quy định hạn chế cho đăng ký thường trú vào các TP lớn nhưng số lượng người dân đến tạm trú rất lớn, nhiều người đến ở lâu dài nhưng không có hộ khẩu. Vì vậy, chúng ta chỉ cần quy định công dân có điều kiện về chỗ ở hợp pháp thì có quyền đăng ký thường trú để thuận tiện cho cuộc sống của họ.

Băn khoăn về quy định chuyển tiếp, đại biểu Hòa nêu vấn đề: mặc dù Bộ Công an đã quyết tâm thực hiện từ 1-7-2021, lập tức bỏ sổ hộ khẩu giấy nhưng theo thống kê thì hiện nay có 27 loại giấy tờ về hộ khẩu liên quan đến nhiều ngành, trong thời gian từ nay đến lúc đó thì sửa đổi các quy định này có kịp không?

"Tôi đề nghị cần có thời gian lưu hành đồng thời sổ hộ khẩu và căn cước công dân, ít nhất đến cuối năm 2022 để các ngành, các lĩnh vực có liên quan nếu chưa thay đổi kịp thì người dân vẫn có quyền giao dịch bằng sổ cũ, tránh gây phiền hà cho dân" - ông Hòa bày tỏ.