Hợp đồng nguyên tắc cung ứng nguyên, vật liệu: Chốt chặn nhiều nhà thầu

(BĐT) - Đối với các gói thầu xây lắp hoặc hỗn hợp, tính hợp lệ của hợp đồng nguyên tắc cung cấp nguyên, vật liệu (xi măng, cát xây trát, bê tông, đá, thép, gạch...) phục vụ cho phần công việc thuộc hạng mục xây lắp thường nằm trong số các tiêu chuẩn đánh giá kỹ thuật được xây dựng trong hồ sơ mời thầu (HSMT). Khảo sát cho thấy, tiêu chí tưởng chừng đơn giản này lại là lý do chính loại các nhà thầu có năng lực trong rất nhiều cuộc thầu.

Ảnh chỉ mang tính minh họa. Nguồn Internet

Tháng 8/2020, Báo Đấu thầu tiếp nhận phản ảnh của một nhà thầu tham dự Gói thầu Thi công xây dựng thuộc Dự án Nhà Văn hóa thôn Lĩnh Mai, xã Quảng Phú, huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh (hạng mục nhà văn hóa và các công trình phụ trợ). Theo phản ánh, Nhà thầu bị loại bởi hợp đồng nguyên tắc kê khai trong hồ sơ dự thầu (HSDT) không hợp lệ, do đơn vị cung ứng không đăng ký mã ngành kinh doanh sắt, thép (mã ngành 4662) trong Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh.

Đây là lần thứ 3 Nhà thầu tham dự thầu tại Bên mời thầu này. Tại 2 gói thầu trước, Nhà thầu bị loại bởi cùng một lý do nêu trên.

Trong tháng 1/2021, một nhà thầu thông tin với Báo Đấu thầu về việc không đồng tình với lý do bị loại tại Gói thầu số 1 Thi công xây dựng và thiết bị thuộc Dự án Trường THCS thị trấn Thứa, huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh. Theo thông tin phản ánh, nhà thầu này cũng bị loại ở bước đánh giá về kỹ thuật vì hợp đồng nguyên tắc không hợp lệ, do đơn vị cung ứng không đăng ký mã ngành nghề kinh doanh là buôn bán sắt thép.

Ngoài những trường hợp nêu trên, một số bên mời thầu còn đưa ra nhiều lý do để tước đi tính hợp lệ của các hợp đồng nguyên tắc mà nhà thầu kê khai. Tại nhiều gói thầu, tiêu chí để đánh giá tính hợp lệ đối với hợp đồng nguyên tắc được xây dựng quá cao, dẫn đến rất nhiều nhà thầu bị loại. Trường hợp muốn trúng thầu, các nhà thầu phải mất rất nhiều công sức để có thể đáp ứng, và đôi khi là “bất khả thi”.

Đơn cử, tại Gói thầu số 4 Thi công xây dựng và cung cấp, lắp đặt thiết bị thuộc Dự án Xây dựng nhà nghỉ công đoàn Ngân hàng Chính sách xã hội tại TP. Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa, HSMT yêu cầu nhà thầu phải có hợp đồng nguyên tắc với đơn vị cung ứng có mỏ khai thác, vị trí mỏ khai thác phù hợp với vị trí xây dựng công trình. Theo các nhà thầu, phản ứng của họ trước những gói thầu “cài cắm” tiêu chí “trên trời” vừa nêu thông thường là bỏ cuộc.

Theo một chuyên gia đấu thầu, Thông tư 04/2017/TT-BKHĐT quy định, khi đánh giá HSDT, chỉ đánh giá năng lực, kinh nghiệm và kỹ thuật của nhà thầu chính, không đánh giá năng lực, kinh nghiệm và kỹ thuật của nhà thầu phụ, nhà cung ứng nguyên, vật liệu. Mục đích yêu cầu các nhà thầu phải kê khai hợp đồng nguyên tắc trong HSDT nhằm chứng minh tính sẵn sàng huy động các nguyên, vật liệu của nhà thầu. Theo đó, trong trường hợp đơn vị cung ứng không đăng ký mã ngành kinh doanh các loại nguyên, vật liệu đó, nhưng trên thực tế, đơn vị đang kinh doanh mã ngành, nghề tương ứng, cùng với trước đó từng có những hợp đồng cung ứng các loại nguyên, vật liệu này trong quá khứ, thì năng lực vẫn bảo đảm yêu cầu của HSMT, đồng thời phù hợp với quy định của pháp luật về doanh nghiệp hiện hành.

Cũng theo vị chuyên gia trên, đối với yêu cầu nhà thầu phải có hợp đồng nguyên tắc với đơn vị cung ứng có mỏ khai thác, đây được xem là tiêu chí không cần thiết, không phù hợp với thực tiễn. Bởi, nếu không phải những công trình xây lắp đặc thù, thì đối với những công trình dân dụng, nguyên, vật liệu xây dựng là những hàng hóa phổ thông, sẵn có, nhà thầu hoàn toàn có thể cam kết về tính sẵn sàng đáp ứng, thay vì phải gian truân đi tìm đơn vị cung ứng “có mỏ khai thác” theo yêu cầu tại HSMT.

Theo đó, vị chuyên gia đấu thầu khuyến nghị, chủ đầu tư/bên mời thầu hạn chế “lợi dụng” tiêu chí về hợp đồng nguyên tắc để “bới lông tìm vết”, biến tiêu chí này trở thành “chốt chặn” trong HSMT, loại đi các nhà thầu thực sự có năng lực, khiến công tác đấu thầu trở nên méo mó, không đạt hiệu quả, cạnh tranh.