Dự án xử lý ô nhiễm ở Trà Vinh: Tại sao chủ đầu tư và nhà thầu sa lầy?

(BĐT) - Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Trà Vinh vừa thông báo nhà thầu vi phạm pháp luật về đấu thầu tại gói thầu do đơn vị này quản lý. Gói thầu trị giá gần 50 tỷ đồng, triển khai hơn hơn 3,5 năm mới chỉ đạt tỷ lệ nghiệm thu hơn 10%.

Một trong những nguyên nhân khiến dự án sa lầy được cho là do xây dựng đơn giá xử lý rác và chuyên chở, bốc dỡ quá thấp. Ảnh: Trần Lưu

Sở Tài nguyên và Môi trường Trà Vinh phạt Công ty TNHH Kỹ thuật Công nghiệp năng lượng môi trường Việt Nam (Vina Encorp) số tiền 149.205.107 đồng. Đây là mức phạt 0,25% giá trị công việc chậm thực hiện hợp đồng được ký ngày 29/12/2017 giữa Sở và Vina Encorp để thực hiện Gói thầu số 04 Dịch vụ đốt rác thuộc Dự án Xử lý ô nhiễm môi trường Bãi rác thành phố Trà Vinh (xử lý cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng Bãi rác Hợp tác xã Trà Vinh).

Lý do xử phạt là Nhà thầu chưa hoàn thành 100% khối lượng theo Hợp đồng số 114/HĐ/STNMT về việc thực hiện Gói thầu số 04. Đến thời điểm xử phạt, khối lượng thực hiện nghiệm thu của Vina Encorp gồm: phần bốc dỡ, chuyên chở đạt tỷ lệ 13,02%; phần đốt rác đạt tỷ lệ 9,32% so với Hợp đồng đã ký kết. Điều này làm chậm tiến độ chung của Dự án.

Trước đó, ngày 28/12/2017, Sở Tài nguyên và Môi trường Trà Vinh đã công bố kết quả lựa chọn nhà thầu Gói thầu số 04. Gói thầu có giá 54.101.616.493 đồng, Vina Encorp trúng thầu với giá 49.522.212.000 đồng.

Thời gian thực hiện của hợp đồng này là 30 tháng kể từ ngày 29/12/2017, loại hợp đồng theo đơn giá cố định. Thời gian kết thúc Hợp đồng là ngày 27/6/2020.

Theo tìm hiểu của phóng viên Báo Đấu thầu, đây là dự án lần đầu triển khai tại địa bàn tỉnh Trà Vinh. Đối với Nhà thầu Vina Encorp, dữ liệu của Báo Đấu thầu từ năm 2015 đến nay cho thấy, đây là gói thầu đầu tiên cũng là duy nhất nhà thầu này được công bố trúng thầu.

Cả hai “lần đầu” từ phía Chủ đầu tư (CĐT) lẫn Nhà thầu có thể là nguyên nhân khiến Dự án sa lầy nghiêm trọng, buộc UBND tỉnh Trà Vinh phải vào cuộc kiểm tra.

Được biết, nhằm đưa bãi rác TP. Trà Vinh ra khỏi danh mục cơ sở gây ô nhiễm nghiêm trọng, từ năm 2016, UBND tỉnh Trà Vinh đã phê duyệt Dự án Xử lý ô nhiễm môi trường bãi rác TP. Trà Vinh với tổng kinh phí hơn 97 tỷ đồng, giao Sở Tài nguyên và Môi trường làm CĐT. Mục đích của Dự án là đốt lượng rác cũ 120.000 tấn đã tồn tại suốt 30 năm qua tại bãi rác TP. Trà Vinh. Đồng thời, Dự án có nhiệm vụ chôn lấp 80 nghìn tấn rác không thể đốt được.

Quy mô Dự án gồm các hạng mục: trạm xử lý nước thải, nhà xưởng tiếp nhận rác (nhà bao bao che lò đốt, phân loại, tiếp nhận), đường nội bộ, khối văn phòng, cây xanh, hệ thống điện, hệ thống cấp - thoát nước, san lấp mặt bằng, hàng rào tạm, bãi chôn lấp rác.

Được biết, theo Hợp đồng đã ký, đơn giá của Vina Encorp cho việc bốc dỡ rác là 26.900 đồng/tấn, đơn giá cho phần đốt rác 384.100 đồng/tấn. Theo Hợp đồng, thời gian mua sắm, lắp đặt thiết bị xử lý rác của Vina Encorp là 6 tháng, thời gian hoạt động xử lý rác 23 tháng.

Tuy nhiên, đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường Trà Vinh cho biết, sau khi kết thúc hợp đồng 1 năm, tiến độ của Dự án quá chậm, không đáp ứng yêu cầu, UBND tỉnh Trà Vinh đã vào cuộc kiểm tra và phát hiện nhiều sai phạm.

Báo cáo kiểm tra của tỉnh Trà Vinh cho thấy, Vina Encorp chưa tuân thủ đúng hồ sơ dự thầu (HSDT). Cụ thể, Vina Encorp dự thầu bằng 5 lò đốt SH7-1000, công suất 5 tấn/giờ. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, Nhà thầu đã tự ý thay đổi thiết bị, công nghệ đốt thành 11 lò hiệu Sankyo - Nafci, công suất 500 kg/giờ và bổ sung một lò đốt HTB 100 công suất 100 tấn/ngày. Hệ thống xử lý nước thải không đúng theo công suất, từ thiết kế 100 m3/ngày đêm đã giảm xuống còn 50 m3/ngày đêm; chưa thi công các bãi chôn lấp tro xỉ…

Trao đổi với Báo Đấu thầu, một số nhà thầu trong lĩnh vực xử lý rác thải cho biết, căn nguyên của vấn đề là từ năng lực của Nhà thầu cũng như đơn giá của Gói thầu. “Có thể, CĐT chưa có kinh nghiệm triển khai dự án tương tự, chưa có nhiều kênh tham khảo đơn giá. Từ đó xây dựng đơn giá cho việc xử lý rác cũng như chuyên chở, bốc dỡ quá thấp. Từ phía Nhà thầu, ban đầu tự tin có thể làm được với đơn giá đó, nhưng khi bắt tay vào triển khai, phát sinh nhiều chi phí so với dự kiến ban đầu, thu không đủ bù chi, càng làm càng lỗ, nên gây khó khăn cho tiến độ. Toàn bộ quá trình tổ chức lựa chọn nhà thầu để lộ nhiều bất cập khi đánh giá chưa đúng về năng lực, kinh nghiệm cũng như tiềm lực tài chính của Nhà thầu”, một nhà thầu cho biết.

Từ phía CĐT, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Trà Vinh Trần Văn Hùng cũng thừa nhận, do thiếu kiểm tra, đôn đốc sát sao dẫn tới Dự án chậm tiến độ, thay đổi công nghệ.