Do đâu mà hai mắt luôn chuyển động đồng đều?

Đó là nhờ mối liên kết liên tục được duy trì giữa cơ và tế bào thần kinh. Có hai lý do quan trọng để con người và hầu hết các động vật đều có 2 mắt.

Bác sĩ David Guyton, Giáo sư nhãn học của Trường đại học Johns Hopkins, Mỹ, cho biết “thứ nhất, nếu chẳng may bị tai nạn hỏng 1 mắt thì chúng ta vẫn còn 1 mắt để nhìn, và thứ hai, lý do này thuộc về nhận thức sâu, đó là chúng ta tiến hóa để có thể săn mồi.” Nhưng có hai mắt sẽ dẫn đến nhìn hai hình ảnh khác nhau nếu hai mắt không chuyển động hoàn toàn đồng đều. Vậy làm thế nào để cơ thể điều khiển được hai mắt luôn làm việc như nhau?

Để tránh bị tiếp nhận hai hình ảnh khác nhau, não sử dụng một hệ thống phản hồi để tinh chỉnh độ dài các cơ điều khiển mắt, nhờ đó hai mắt có chuyển động cực kỳ chính xác.

Mỗi mắt có 6 cơ điều khiển mắt chuyển động theo các hướng khác nhau, mỗi cơ này phải được kích hoạt đồng thời ở cả hai mắt để hai mắt luôn chuyển động như nhau. Bác sĩ Guyton nói rằng “Hệ thần kinh của bộ não được tổ chức thật tuyệt vời vì qua thời gian, não học được cần gửi bao nhiêu kích thích đến từng cơ mắt để có được hướng nhìn theo ý muốn”. 

Khả năng này không phải bẩm sinh đã có mà nhờ luyện tập. Trẻ sơ sinh tập làm chủ vận động mắt trong vòng 3 – 4 tháng đầu đời. Hầu hết mọi người giữ được khả năng nhìn tốt cho đến khoảng 80 tuổi, nhưng càng về già thì khả năng này càng mất dần.

Chu kỳ học tập phản hồi được khởi động khi các cơ điều khiển mắt thiếu đồng bộ với nhau. Điều này đôi khi vẫn xảy ra với mọi người, dẫn đến tình trạng song thị. Đôi khi chúng ta gặp vấn đề này vì một cơ ở một mắt hơi dài hơn so với cơ đó ở mắt bên kia, có thể chỉ là tạm thời trong thời gian cơ mắt tăng trưởng.

Những bất thường này ở mắt thường rất nhỏ đến nỗi mọi người không nhận ra nhưng bộ não thì rất tinh và nó luôn cố gắng để làm rõ vấn đề này. Chỉ chưa đầy 1 giây, bộ não điều khiển mắt chuyển động theo hướng ngược nhau để khớp hai mắt lại với nhau. 

Trong quá trình hiệu chỉnh đó, não sử dụng dữ liệu mà nó thu thập được để giúp tinh chỉnh độ dài nghỉ của cơ mắt. Ví dụ: có thể não nhận ra một trong các cơ tăng trưởng nhanh hơn các cơ khác, khi đó não tự động vẽ ra một bản đồ dùng để thay đổi chiều dài cơ đó để loại bỏ độ không đồng đều. Sau đó các tế bào của cơ sẽ được bổ sung hoặc loại bỏ bớt cho phù hợp. Việc này mất từ vài tuần đến vài tháng. Nhưng chính xác thì cơ thể hiểu tấm bản đồ này như thế nào để điều khiển sự thay đổi của các cơ thì vẫn chưa ai hiểu rõ – bác sĩ Guyton cho biết.

Tuy vậy, chúng ta biết rằng thông qua quá trình phản hồi này, não luôn luôn chú ý để chuyển động của hai mắt được trùng khớp hoàn hảo. Trên thực tế, độ dài của các cơ được tái điều chỉnh rất thường xuyên cho nên các protein của cơ mắt luôn được thay mới trong vòng 1 tháng, nhờ đó mà cơ mắt hầu như lúc nào cũng được khỏe mạnh và hoạt động chuẩn xác.