Đề xuất lập khu bảo tồn để cứu đàn voọc mông trắng

Hà NamBốn năm kể từ khi công nhận sự tồn tại của loại linh trưởng quý hiếm ở rừng Kim Bảng, nhà chức trách vẫn chưa thực hiện được quy hoạch bảo tồn.

Từ năm 2016, Tổ chức bảo tồn động, thực vật hoang dã quốc tế (FFI) đã ghi nhận quần thể voọc mông trắng ở Kim Bảng (Hà Nam) hơn 105 con, lớn thứ hai thế giới, sau khu bảo tồn thiên nhiên (Vân Long) Ninh Bình.

Theo FFI, quần thể voọc đang đứng trước nguy cơ biến mất do tác động của các công trường thác đá làm vật liệu xây dựng, xi măng rộng hàng trăm ha xung quanh rừng Kim Bảng. Nhiều văn bản đã được tổ chức này gửi tới chính quyền tỉnh Hà Nam đề nghị lập quy hoạch bảo tồn. Tuy nhiên đến nay sau bốn năm kiến nghị đó vẫn chưa thành hiện thực.

"Hoạt động khai thác đá gây ô nhiễm không khí, phá hoại thảm thực vật, hủy diệt khu rừng nguyên sinh duy nhất của Hà Nam - ngôi nhà của đàn voọc mông trắng. Nếu hoạt động này vẫn tiếp diễn, trong tương lai không xa, chúng sẽ biến mất", chuyên gia Lê Đắc Phúc, điều phối viên dự án của FFI nói và cho hay hiện có 4 trên tổng 13 đàn voọc đang sinh sống ở khu khai thác và quy hoạch khai thác đá.

Chuyên gia linh trưởng giải thích, đặc tính của loài voọc mông trắng là phân chia lãnh thổ, mỗi đàn ở khu vực rộng vài ha. Sự tồn tại lâu dài của loài này phụ thuộc vào khả năng di chuyển, giao phối giữa các đàn để duy trì nguồn gen. Hiện vẫn còn sự kết nối rừng trên núi đá vôi tại Khu bảo tồn thiên nhiên Vân Long (Ninh Bình), một phần rừng Hòa Bình, rừng Kim Bảng và khu vực Tam Chúc (Hà Nam), rừng đặc dụng Hương Sơn (Hà Nội). Trong đó, rừng Kim Bảng giữ vai trò trung tâm kết nối sinh cảnh.

Đại diện FFI đề xuất toàn bộ diện tích rừng ở huyện Kim Bảng khoảng hơn 4.000 ha, bao gồm cả diện tích rừng của khu du lịch Tam Chúc và một phần rừng của huyện Thanh Liêm (Hà Nam) cần được công nhận là rừng đặc dụng, khu bảo tồn loài và sinh cảnh. Cùng với đó là lập ban quản lý và lực lượng bảo vệ rừng chuyên nghiệp.

"Chúng tôi hiểu rằng bài toán bảo tồn phải cân đối giữa phát triển kinh tế. Tuy nhiên, việc thành lập khu bảo tồn, phát triển du lịch sinh thái, dịch vụ rừng sẽ bền vững cho nhiều thế hệ. Khai thác đá chỉ đem lại lợi ích trước mắt", chuyên gia Lê Đắc Phúc nói.

Ông Nguyễn Đức Vượng, Phó chủ tịch UBND tỉnh Hà Nam, cho hay từ năm 2017 tỉnh đã đồng ý chủ trương thành lập khu bảo tồn voọc mông trắng tại huyện Kim Bảng. Hiện tỉnh đã bố trí kinh phí lập quy hoạch khu bảo tồn với diện tích dự kiến 3.400 ha.

Theo ông Vượng, nguyên nhân chậm triển khai do tỉnh phải rà soát lại quy hoạch phát triển kinh tế xã hội ở khu vực và xin ý kiến bộ, ngành liên quan.

"Chủ trương của chúng tôi là kiểm kê lại những dự án trong vùng lõi để di dời. Đối với những dự án lớn đã được cấp phép, tỉnh sẽ nghiên cứu lộ trình đề xuất xin ý kiến Thủ tướng, sao cho hạn chế mức thấp nhất ảnh hưởng đến khu vực bảo tồn", ông Vượng nói.

Khảo sát giữa tháng 12/2020 của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nam cho thấy, khu vực giáp ranh rừng Kim Bảng hiện có 20 công trường đang khai thác đá thuộc hai xã Liên Sơn và Thanh Sơn; 4 dự án đã được cấp phép thăm dò khai thác. Trong đó, hai khu mỏ quy hoạch dự kiến cấp cho Công ty xi măng Long Thành và Công ty Hải Sơn ghi nhận sự xuất hiện của voọc mông trắng.

Trước đó, ngày 24/7, lãnh đạo Chính phủ đã có ý kiến chỉ đạo, giao UBND tỉnh Hà Nam áp dụng các biện pháp cấp bách bảo vệ quần thể voọc mông trắng tại sinh cảnh sống tự nhiên trên địa bàn; Rà soát, đánh giá việc chấp hành yêu cầu về môi trường của các hoạt động khai thác đá, bảo đảm không gây ảnh hưởng sự tồn tại và phát triển của các loài voọc mông trắng trong tự nhiên.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các cơ quan địa phương được giao nghiên cứu, đề xuất lập khu bảo tồn nhằm bảo tồn lâu dài quần thể voọc mông trắng trên địa bàn tỉnh Hà Nam.

Tất Định