Đề xuất cấp tỉnh được chuyển đất rừng đặc dụng làm dự án

Chính phủ đề xuất Quốc hội cho UBND tỉnh chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ, đặc dụng để làm dự án, không phải trình Thủ tướng chấp thuận.

Chiều 13/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 và kế hoạch sử dụng đất 5 năm (2021-2025) cấp quốc gia.

Bên cạnh đề xuất cấp tỉnh được chuyển đất rừng đặc dụng làm dự án, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trưởng Trần Hồng Hà thay mặt Chính phủ đề nghị Quốc hội bãi bỏ quy định tại điểm a khoản 1 Điều 58 Luật Đất đai - quy định điều kiện giao đất.

Luật hiện hành nêu: Dự án sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng vào các mục đích khác mà không thuộc trường hợp được Quốc hội quyết định, Thủ tướng chấp thuận chủ trương đầu tư thì cơ quan nhà nước có thẩm quyền chỉ được quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất khi có văn bản chấp thuận của Thủ tướng đối với trường hợp chuyển mục đích sử dụng từ 10 ha đất trồng lúa trở lên; từ 20 ha đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng trở lên.

Đề xuất này nhận được ý kiến khác nhau của các thành viên cơ quan thẩm tra. Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, một số thành viên cho rằng thực hiện theo đề nghị của Chính phủ thì tại nghị quyết của Quốc hội về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất sẽ có nội dung khác với quy định của Luật Đất đai và Luật Lâm nghiệp hiện hành.

Trong khi đó, theo Điều 15 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Quốc hội có thể ban hành nghị quyết để thực hiện thí điểm một số chính sách mới thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội nhưng chưa có luật điều chỉnh hoặc khác với quy định của luật hiện hành. Dự thảo nghị quyết về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quốc gia không được xây dựng theo trình tự, thủ tục của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Việc đề nghị bãi bỏ quy định của Luật Đất đai tại nghị quyết về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất là không phù hợp.

Tuy vậy, một số thành viên lại tán thành với đề xuất vì cho rằng việc Thủ tướng phân cấp thẩm quyền sẽ tạo tính linh hoạt, chủ động cho địa phương để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, giảm bớt thủ tục hành chính.

Theo ông Thanh, Ủy ban Kinh tế tán thành với chủ trương tiếp tục phân cấp cho các địa phương gắn với cơ chế kiểm soát phù hợp, tuy nhiên đề xuất của Chính phủ là thay đổi chính sách lớn, cần được tổng kết, đánh giá kỹ lưỡng. "Nếu không có nguyên tắc, tiêu chí, định hướng quản lý đi kèm thì có nguy cơ bị lạm dụng chính sách", ông nói.

Trong bối cảnh Chính phủ đang chỉ đạo tổng kết thi hành để sửa đổi Luật Đất đai, ông Thanh cho rằng chưa nên đặt vấn đề này trong dự thảo nghị quyết về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Trường hợp cần thiết, Chính phủ trình Quốc hội xem xét khi sửa đổi Luật Đất đai.

Theo phương án quy hoạch của Chính phủ, trong 6 vùng kinh tế - xã hội có hai vùng bị giảm diện tích đất rừng phòng hộ là Bắc Trung Bộ, duyên hải miền Trung (giảm 30.400 ha so với năm 2020) và vùng Đông Nam Bộ (giảm 5.540 ha). Theo Ủy ban Kinh tế, đây là những địa bàn chịu nhiều ảnh hưởng của thiên tai, bão lũ hàng năm, rất cần củng cố và mở rộng phát triển diện tích rừng phòng hộ. Ủy ban đề nghị Chính phủ giải trình cụ thể nội dung này.

Quy hoạch sử dụng đất đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045 giữ ổn định diện tích trồng lúa. Theo đề xuất của Chính phủ, trong số 3,568 triệu ha đất trồng lúa, có thể cho phép quy hoạch chuyển đổi cơ cấu cây trồng linh hoạt với diện tích khoảng 300.000 ha, nhưng không làm thay đổi tính chất, điều kiện phù hợp để khi cần thiết vẫn trồng lúa trở lại.

Ủy ban Kinh tế cho rằng khi đã sử dụng đất lúa cho mục đích phi nông nghiệp hoặc đất nông nghiệp khác thì không dễ chuyển lại thành đất lúa. Vì vậy, để có cơ sở xem xét đề xuất cho phép quy hoạch chuyển đổi cơ cấu cây trồng, Ủy ban đề nghị Chính phủ báo cáo Quốc hội về tình hình chuyển đổi trở lại đất trồng lúa sau khi đã chuyển sang cây trồng khác giai đoạn 2011-2020. Các nguyên tắc, tiêu chí cho phép chuyển đổi, khu vực có thể chuyển cũng phải quy định rõ.

Theo dự thảo quy hoạch, diện tích đất lúa đến năm 2030 giảm 348.770 ha, tập trung tại đồng bằng sông Hồng (101.800 ha), đồng bằng sông Cửu Long (88.560 ha)... và nhiều diện tích sẽ được chuyển sang đất phi nông nghiệp (trong đó có khu công nghiệp). Điều này cũng khiến các thành viên cơ quan thẩm tra băn khoăn, nên "đề nghị rà soát, hạn chế việc chuyển đổi đất lúa, nhất là đất chuyên trồng lúa tại các vùng có tiềm năng sang mục đích phi nông nghiệp".

Hoàng Thùy