Chuyện lệch chuẩn làm rõ hồ sơ mời thầu qua mạng

(BĐT) - Đấu thầu qua mạng đã trở nên phổ biến với các chủ đầu tư, bên mời thầu cũng như nhà thầu. Tuy nhiên, việc thực thi quy định, đặc biệt là các quy định liên quan đến khâu làm rõ hồ sơ mời thầu (HSMT) từ cả phía nhà thầu lẫn chủ đầu tư, bên mời thầu đều chưa thực sự chuẩn mực.

Văn bản đề nghị làm rõ HSMT, nhưng nhà thầu lại có nội dung “tố cáo”, “kiểm tra” và gửi đến hàng loạt cơ quan chức năng. Ảnh chỉ mang tính minh họa: Lê Tiên

Câu chuyện đang khiến nhiều bên mời thầu khá rối là nhà thầu gửi văn bản đề nghị làm rõ HSMT lên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia, nhưng nội dung lại khó phân biệt giữa làm rõ hay kiến nghị. Khảo sát của phóng viên Báo Đấu thầu cho thấy, tình trạng gửi văn bản đề nghị làm rõ HSMT trong đấu thầu qua mạng ngày càng nhiều, nhưng không phải nhà thầu nào cũng hiểu hết quy định khi đề nghị làm rõ. Đơn cử như văn bản đề nghị làm rõ HSMT, nhưng nhà thầu lại có nội dung “tố cáo”, “kiểm tra” và gửi đến hàng loạt cơ quan chức năng. Trong khi đó, văn bản đề nghị làm rõ này thực tế chỉ bên mời thầu/chủ đầu tư tiếp nhận và có trách nhiệm trả lời.

Câu chuyện xảy ra tại tỉnh Tây Ninh mới đây với gói thầu mua sắm thiết bị là một điển hình. Nhà thầu có văn bản đề nghị làm rõ HSMT nhưng lại gửi đến UBND tỉnh, cơ quan thanh tra…

Bên cạnh đó, có nhiều nhà thầu chưa nắm rõ quy định về thời gian, thể thức khi đề nghị làm rõ. Một số trường hợp, trước thời điểm mở thầu 1 - 2 ngày, thậm chí chỉ tính bằng giờ nhà thầu mới gửi văn bản giấy đề nghị làm rõ HSMT. Điều này không đúng với quy định về việc đấu thầu qua mạng, chỉ tiến hành làm rõ trên Hệ thống. Mặt khác, bên mời thầu cũng không đủ thời gian để xử lý, trả lời cho nhà thầu.

Trong khi đó, hiện nay một số chủ đầu tư/bên mời thầu cũng chưa làm tròn trách nhiệm khi trả lời đề nghị làm rõ của nhà thầu.

Đơn cử tại Bình Định, gói thầu đồ vải bệnh viện ngay sau khi phát hành HSMT đã vấp phải nhiều phản ứng của nhà thầu về nhiều tiêu chí bất cập. Nhà thầu đã gửi văn bản đề nghị làm rõ, rà soát, điều chỉnh kịp thời HSMT. Tuy nhiên, bên mời thầu chỉ trả lời “thời gian làm rõ HSMT không đáp ứng quy định tối thiểu 3 ngày làm việc”. Theo các nhà thầu, câu trả lời vừa sai quy định vừa thiếu trách nhiệm của bên mời thầu đã khiến tình trạng từ đề nghị làm rõ HSMT thành kiến nghị, thậm chí tố cáo phức tạp tại gói thầu này. Các nhà thầu cho biết, theo thông báo mời thầu, còn 5 ngày mới đến thời điểm đóng thầu. Trong khi Điểm c Khoản 2 Điều 14 của Nghị định 63/2014/NĐ-CP quy định: “Trường hợp cần làm rõ hồ sơ mời thầu thì nhà thầu phải gửi văn bản đề nghị đến bên mời thầu tối thiểu 03 ngày làm việc (đối với đấu thầu trong nước), 05 ngày làm việc (đối với đấu thầu quốc tế) trước ngày có thời điểm đóng thầu để xem xét, xử lý”.

Việc trả lời đề nghị làm rõ một cách tắc trách của bên mời thầu cũng thể hiện ở nhiều mức độ. Nhiều bên mời thầu tổ chức đấu thầu qua mạng nhưng lại lơ là việc trả lời đề nghị làm rõ HSMT của nhà thầu. Do đó, rất nhiều gói thầu dù đang mời thầu nhưng văn bản đề nghị làm rõ HSMT của nhà thầu không có phản hồi nào từ phía bên mời thầu.

Trong khi đó, dù HSMT bộc lộ nhiều bất cập, thậm chí cài cắm tiêu chí hạn chế nhà thầu dẫn tới phát sinh nhiều văn bản đề nghị làm rõ nhưng bên mời thầu chỉ trả lời “đề nghị nhà thầu nghiên cứu E-HSMT để có cơ sở lập E-HSDT” mà không có bất kỳ lý giải, phản hồi liên quan đến các nội dung nhà thầu đề cập.

Một tình trạng khác bị nhà thầu phản ứng là việc “trả lời làm rõ cho có lệ” của nhiều bên mời thầu. HSMT đưa ra các tiêu chí hạn chế cạnh tranh như: yêu cầu giấy phép bán hàng đối với hàng hóa thông dụng; yêu cầu xác nhận khảo sát hiện trường đối với đấu thầu qua mạng; yêu cầu nhân sự hoặc thiết bị quá cao… bị nhà thầu chỉ rõ không tuân thủ quy định của pháp luật về đấu thầu, Chỉ thị 47/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Chỉ thị số 03/CT-BKHĐT của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, nhưng bên mời thầu lại viện lý do: “Đưa ra các tiêu chí để phù hợp với quy mô, tính chất của gói thầu đang mời”.

Chia sẻ với Báo Đấu thầu, bà Phạm Minh Yến, Phó Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ đấu thầu khẳng định, đấu thầu qua mạng là môi trường chuyên nghiệp nhất thể hiện tính minh bạch của hoạt động đấu thầu. Do đó, khâu trả lời đề nghị làm rõ HSMT cho các nhà thầu cần được chú trọng hơn. “Chỉ khi bên mời thầu có trả lời đề nghị làm rõ HSMT nhanh chóng, hiệu quả, đúng trọng tâm thì mới giúp nhà thầu lập HSDT thuận lợi. Từ đó giúp gói thầu thu hút được nhiều nhà thầu tham gia, tạo nên tính cạnh tranh, công bằng cho đấu thầu”, chuyên gia này nhấn mạnh.