CẨU TRỤC THÁP – ĐẶC ĐIỂM, VẬN HÀNH VÀ AN TOÀN LAO ĐỘNG

Cẩu tháp là thiết bị quan trọng dùng để nâng hạ các vật, được sử dụng phổ biến trong các công trình xây dựng, gần đây còn được sử dụng nhiều trong các kho hàng, bến cảng

CẨU TRỤC THÁP – ĐẶC ĐIỂM, VẬN HÀNH VÀ AN TOÀN LAO ĐỘNG

Cần trục tháp dùng để vận chuyển vật liệu xây dựng và các cấu kiện xây dựng lên cao, lắp ráp các cấu kiện trong các công trình xây dựng có độ cao lớn, khối lượng công việc lớn, thời gian thi công dài.

Cần trục tháp thường được sử dụng để thi công nhà cao tầng, trụ cầu lớn, công trình thuỷ điện.

ĐẶC ĐIỂM:

Dựa vào đặc điểm làm việc của thân tháp, cần trục tháp được chia làm 2 loại :

·         Cần trục tháp có thân tháp quay

·         Cần trục tháp có thân tháp không quay ( đầu tháp quay)

Dựa vào dạng cần , chia 2 loại :

·         Cần trục tháp có cần nâng hạ

·         Cần trục tháp có cần đặt nằm ngang

Dựa vào khả năng di chuyển :

·         Cần trục tháp đặt cố định

·         Cần trục tháp di chuyển trên ray.

Dựa vào khả năng thay đổi độ cao, có các loại sau:

·         Cần trục tháp tự nâng, tăng dần độ cao bằng cách nối dài thêm thân tháp.

·         Cần trục tháp tự leo, cần trục leo dần lên cao theo sự phát triển độ cao của công trình.

·         Cần trục tháp không thay đổi được độ cao.

·         Cần trục tháp lắp đặt cố định có đầu tháp quay, dùng xe con di chuyển trên cần nằm ngang để thay đổi tầm với.

·         Thân tháp dạng giàn thép không gian, gồm nhiều đoạn lắp ghép lại với nhau bằng mối ghép bu lông. Đầu tháp có thể chuyển động quay được trên đoạn tháp trên cùng.

·         Cần và cần đặt đối trọng được lắp khớp với đầu tháp và được neo giữ nằm ngang, có thể hạ xuống hoặc nâng lên được khi cần thiết.

·         Xe con mang vật di chuyển được trên ray nhờ cáp kéo để thay đổi tầm với. Pa lăng nâng vật có các puli cố định lắp trên xe con. Cột ráp nối dùng để thay đổi chiều cao của thân tháp

·         Các cơ cấu  hoạt động

·         Cần trục tháp loại này có các cơ cấu như : cơ cấu nâng hạ vật, cơ cấu di chuyển xe con để thay đổi tầm với, cơ cấu quay. Với các cơ cấu này, cần trục tháp có thể vận chuyển hàng trong vùng làm việc của nó là hình trụ xuyến.

·         Tuỳ theo loại, cần trục tháp còn có thể có các cơ cấu khác như di chuyển, nâng hạ cần, di chuyển đối trọng, thay đổi chiều cao thân tháp , v.v...

·         Cách thay đổi độ cao :

·         Khi thi công cần nối dài thêm thân tháp theo sự phát triển độ cao của công trình, khi tháo dỡ phải tháo dần các đoạn thân tháp.

·         Có nhiều cách thay đổi độ cao, có thể nối dài thân tháp từ đỉnh tháp, chân tháp hoặc giữa tháp. Cần trục tháp thi công các toà nhà cao hàng trăm tầng, người ta dùng cách leo sàn.

·         Cơ cấu trượt nâng tháp :

·         Để trượt tháp lên cao người ta dùng xi lanh thuỷ lực, hệ tời pa lăng cáp hoặc truyền động bánh răng thanh răng.

·         Nối dài tháp từ đỉnh tháp:

·         Biện pháp này thực hiện ở trên cao nên không an toàn, rất nguy hiểm cho công nhân, ảnh hưởng đến tiến độ vì phải dừng lại để thực hiện tăng độ cao.

·         Ưu điểm là có thể neo phần thân tháp chắc chắn vào công trình.

·         Biện pháp này thường được dùng ở cần trục tháp có đầu tháp quay.

·         Một số chú ý trong sử dụng cần trục tháp :

·         Cần trục tháp có độ cao lớn, cồng kềnh vì vậy cần thiết phải tính toán độ ổn định và xử lý nền móng trước khi lắp đặt, phải tính đến phương án tháo dỡ khi hoàn thành công trình tránh vướng vào các công trình bên cạnh.

·         Khi gặp gió bảo phải hạ cần và công - xon, hạ thấp độ cao, neo giữ chắc chắn vào công trình.

·         Sử dụng cần trục tháp có chi phí ban đầu lớn, mất nhiều thời gian cho khâu lắp dựng và tháo dỡ vì vậy chỉ nên dùng cho công trình có độ cao lớn, khối lượng công việc lớn, thời gian thi công từ 6 tháng trở lên.



Trước khi làm việc

Trước khi bắt đầu làm việc, người điều khiển thiết bị cần phải kiểm tra tổng thể các bộ phận máy. Cụ thể:

- Cáp tới chính, cáp xe con xem có được luồn và quấn trên tang đúng không.

- Các bộ phận thân tháp, cần, cabin, đỉnh tháp,…phải có đủ chốt , ắc, bulông liên kết và xiết chặt

- Các điểm cần bôi trơn phải có đủ dầu, đặc biệt máy móc phải đủ dầu, đảm bảo cho quá trình vận hành máy

- Tình trạng ổn trọng, đối trọng và các bulông neo.

- Bề mặt sàn sạch, không có vật gây trở ngại

- Hệ thống điện, aptômát, bảng tủ điện, cáp điện, điện áp đảm bảo đúng quy định của nhà sản xuất

- Móc cẩu, ổ móc tình trạng cáp, xích buộc tải: đầy đủ, hoạt động tốt

QUY TRÌNH VẬN HÀNH:

Quy trình vận hành cẩu tháp gồm 3 giai đoạn:

 Trước khi làm việc

Trước khi bắt đầu làm việc, người điều khiển thiết bị cần phải kiểm tra tổng thể các bộ phận máy. Cụ thể:

- Cáp tới chính, cáp xe con xem có được luồn và quấn trên tang đúng không.

- Các bộ phận thân tháp, cần, cabin, đỉnh tháp,…phải có đủ chốt , ắc, bulông liên kết và xiết chặt

- Các điểm cần bôi trơn phải có đủ dầu, đặc biệt máy móc phải đủ dầu, đảm bảo cho quá trình vận hành máy

- Tình trạng ổn trọng, đối trọng và các bulông neo.

- Bề mặt sàn sạch, không có vật gây trở ngại

- Hệ thống điện, aptômát, bảng tủ điện, cáp điện, điện áp đảm bảo đúng quy định của nhà sản xuất

- Móc cẩu, ổ móc tình trạng cáp, xích buộc tải: đầy đủ, hoạt động tốt.

Vận hành

- Phối hợp nhịp nhàng với người được giao chỉ huy cẩu dưới mặt đất

- Nhấn chuông báo hiệu trước khi chuyển và hạ tải xuống

- Tuyệt đối không được thay đổi chiều đột ngột

- Vị trí của xe con và móc cần trục phải đặt đúng trên tải nâng, dây cáp phải thẳng đứng

- Cần xác định, nắm rõ trọng tải định nâng, tránh dùng lự quá lớn khiến vật bị văng ra

- Thường xuyên kiểm tra việc quấn cáp trên tang, không được để cáp bị chồng chéo lên nhau

Lưu ý: Trong quá trình vận hành cẩu tháp tuyệt đối cần tránh những điều sau

+Cho người không có chuyên môn, kỹ thuật còn yếu lên trên cần trục tháp.

+ Cho người không phận sự lên hoặc vào khu vực máy hoạt động

+ Di chuyển tải qua đầu người.

+ Kéo lê tải làm tháp xiên, nâng tải bị vật khác đè lên, bị dính chặt với nền đất, bê tông….

Sau ca làm việc

- Đưa móc cẩu, các thiết bị về trạng thái ban đầu trước khi vận hành máy

- Nếu cần thiết có thể vệ sinh, bảo quản thiết bị

- Ghi tóm tắt tình trạng làm việc của cẩu vào sổ vận hành.

- Báo cáo, bàn giao lại cho người ca sau hoặc cấp trên

Đảm bảo quy trình trên giúp cẩu tháp vận hành an toàn, hiệu quả, tiết kiệm.

AN TOÀN LAO ĐỘNG:

Để đảm bảo an toàn lao động trong việc sử dụng cẩu tháp, ngoài việc làm đúng quy trình vận hành trên, người sử dụng cẩu tháp cần lưu ý các yếu tố sau:

– Cabin: phải được chiếu sáng đầy đủ, cho phép người lái cần trục nhìn rõ các chỉ dẫn vận hành và điều khiển

– Các cửa sổ phải sạch sẽ, không bị mất độ trong suốt dưới ảnh hưởng của ánh sáng tự nhiên.

– Các tấm đệm cách nhiệt, chống trơn, được cố định tại chỗ để chân trên sàn.

– Không được đặt để các vật khác che khuất tầm nhìn từ trong cabin.

– Ghế ngồi của người lái phải vững chắc, dễ dàng điều chỉnh được để đạt tới vị trí ngồi thoải mái

– Kiểm tra phanh trước khi làm việc, phanh dùng để hãm mỗi chuyển động của cần trục, phanh dừng khẩn cấp phải đảm bảo giá trị gia tốc phanh tương thích với các thông số thiết kế cho chế độ cơ cấu đầy tải. Phanh của các cơ cấu di chuyển và cơ cấu quay phải có khả năng hãm chuyển động của cần trục trong điều kiện tải trọng bất lợi nhất.

– Kiểm tra cáp – puli theo các tiêu chuẩn hiện hành. Nếu chúng mòn hay nứt quá mức theo quy định, cần phải báo cáo đến người quản lý và có biện pháp thay thế kịp thời.

1. Chỉ những người thỏa mãn những điều kiện sau mới được vận hành cần trục tháp :

– Trong độ tuổi lao động do Nhà nước qui định.

– Có giấy chứng nhận sức khỏe đạt yêu cầu của bộ y tế.

– Đã hoàn thành khóa học về an toàn lao động thiết bị nâng, được đào tạo chuyên môn, có chứng chỉ kèm theo.

– Được giao quyết định điều khiển cần trục bằng văn bản có chữ ký của giám đốc.

2. Chỉ cho phép công nhân làm việc trên cần trục tháp đã qua kiểm định và được cơ quan lao động cấp giấy phép cho phép hoạt động theo đúng luật định. Cần trục tháp chưa có giấy phép của ngành lao động không được phép hoạt động.

3. Công nhân làm việc trên cần trục tháp phải sử dụng đúng và đủ các PTBVCN được cấp theo chế độ gồm : áo quần vải dày, mũ cứng, găng tay vải bạt, áo mưa, găng vải ngắn cổ.

4. Trước khi vận hành phải kiểm tra tình trạng kỹ thuật hoàn hảo của các chi tiết và bộ phận quan trọng của cần trục tháp, thử lần lượt từng bộ phận của nó ở trạng thái không tải xem hoạt động của chúng có bình thường không. Chú ý xem xét tình trạng chất lượng của móc, cáp, dây tiếp đát, trụ chắn khóng chế hành trình, bộ phận chặn hoặc thiết bị chống lật cần, thiết bị chống tự di chuyển, thắng hãm các loại…vv.. Nếu có bộ phận, chi tiết nào hư hỏng phải báo cáo cho người phụ trách để tìm biện pháp khắc phục mới được vận hành.

5. Giữa người lái và người làm tín hiệu phải phối hợp nhịp nhàng thống nhất theo ngôn ngữ quy ước giữa hai bên mà quy phạm Kỹ thuật an toàn thiết bị nâng đã quy định. Trong trường hợp người lái nhìn thấy tải trọng trong suốt quá trình nâng chuyển thì người móc tải kiêm luôn tín hiệu viên.

6. Khi cho cần trục tháp làm việc trong vùng bảo vệ của đường dây tải điện phải có phiếu thao tác. Phiếu phải chỉ rõ các biện pháp an toàn, trình tự thực hiện các thao tác, vị trí đặt cần trục tháp. Phiếu này do thủ trưởng đơn vị sử dụng cần trục tháp ký và giao trực tiếp cho người lái.  Cấm thiết bị nâng làm việc dưới đường dây điện cao thế.

Khi di chuyển hay bắt buộc phải bố trí cần trục đứng làm việc dưới đường dây tải điện hạ thế phải đảm bảo khoảng cách tối thiểu từ thiết bị nâng đến dây không nhỏ hơn 1 m.

7. Trước khi bắt đầu làm việc phải báo cho những người không có trách nhiệm ra khỏi khu vực nâng, chuyển và hạ tải.

8. Trong khi làm việc ngoài trời cửa bưồng phải đóng lại và có khóa (chốt). Cửa kính quan sát buồng phải được lau sạch thường xuyên.

9. Phải che chắn các bộ phận :

– Truyền động bánh răng, xích, trục vít.

– Khớp nối có bu lông và chốt lồi ra ngoài.

– Các khớp nối nằm gần chổ người qua lại.

– Trống (tambour) cuộn cáp đặt gần người lá hay gần lối đi lại nhưng không được làm cản trở người lái theo dõi cáp cuộn trên trống.

– Các trục truyền động có thể gây nguy hiểm.

10. Phải bao che các phần mang điện hở mà con người có thể chạm phải khi làm việc trong buồng điều khiển.

11.Công tắc hạn chế hành trình của cơ cấu di chuyển phải đặt sao cho việc ngắt động cơ xảy ra ở cách trụ chắn một khoảng không nhỏ hơn toàn bộ quãng đường thắng (phanh) cơ cấu có ghi trong lý lịch máy.

12. Làm việc ban đêm phải có đèn pha chiếu sáng đủ cho khu vực làm việc, công tắc đèn phải bố trí ở chân cần trục. Ngoài ra phải có đèn chiếu sáng đầy đủ cho buồng điều khiển với mạng điện riêng để khi ngắt điện thiết bị nâng không làm tắt đèn.

13. Người điều khiển thiết bị di chuyển, hạ tải phải nắm vững :

– Cách xác định chất lượng, sự phù hợp của cáp và tiêu chuẩn loại bỏ cáp.

– Trọng tải được phép nâng và cách ước tính trọng lượng của tải.

– Cách kiểm tra hoạt động của các cơ cấu và thiết bị an toàn.

– Cách kiểm tra hoạt động của phanh và cách điều chỉnh phanh.

– Khái niệm về độ ổn định và các yếu tố có ảnh hưởng đến nó ( mối quan hệ giữa sự thay đổi tải trọng và tầm với, tốc độ gió nguy hiểm.v.v…).

– Cách xác định vùng nguy hiểm của thiết bị nâng.

– Cách xác định sự cố xảy ra.

14. Người móc tải phải biết :

– Trọng tải mà cần trục được phép nâng, trọng tải của cần trục tương ứng với tầm với.

– Chọn cáp, xích buộc phù hợp với trọng lượng và kích thướt của tải.

– Xác định chất lượng cáp, xích, móc tải.

– Cách buộc và treo tải lên móc.

– Qui định tín hiệu trao đổi với người điều khiển thiết bị nâng khi phải kiêm nhiệm vai trò tín hiệu viên.

– Ước tính trọng lượng của tải.

– Vùng nguy hiểm của thiết bị nâng.

15. Nghiêm cấm :

– Lên xuống thiết bị nâng khi nó đang di chuyển.

– Nâng tải trọng trong tình trạng chưa ổn định hoặc chỉ móc lên một bên của móc kép.

– Nâng hạ tải, di chuyển tải khi có người đang đứng trên tải (để cân bằng hay sửa chữa lại dây buộc).

– Nâng tải đang bị vùi dưới đất, bị các vật khác đè lên, tải đang liên kết với các vật khác bằng bu lông hoặc liên kết với bê tông.

– Kéo lê tải trên mặt đất, mặt sàn, trên đường ray (khi cáp nâng tải xiên), vừa nâng vừa quay hoặc di chuyển tải nếu hồ sơ kỹ thuật của nhà chế tạo không cho phép làm điều đó, di chuyển ngang tải khi tải nằm cao hơn chướng ngại vật nhỏ hơn 500mm.

– Dùng móc để gỡ cáp, xích đang bị tải đè lên.

– Xoay và điều chỉnh các tải dài và cồng kềnh khi nâng chuyển và hạ tải mà không có các công cụ chuyên dùng thích hợp. (Chỉ được phép điều chỉnh tải khi nó cách sàn khoảng 200mm và cách người thực hiện không ít hơn l m).

– Đưa tải lên xe khi người lái chưa ra khỏi ca-bin, qua lỗ cửa hoặc ban công khi không có sàn nhận tải.

16. Khi xem xét kiểm tra, sửa chữa và điều chỉnh các cơ cấu, thiết bị điện hoặc xem xét sửa chữa kết cấu kim loại phải ngắt cầu dao dẫn điện hoặc tắt máy (đối với các kiểu dẫn động không phải bằng điện ).

17. Khi tạm ngừg việc không cho phép treo tải lơ lửng. Kết thúc công việc phải tắt máy và rút móc tải lên cao khỏi không gian có người và các thiết bị khác hoạt động . Thu dọn nơi làm việc gọn gàng, làm vệ sinh , ghi sổ nhật ký ca rồi ký tên trước khi giao cho người của ca sau.