3 dự án cao tốc Bắc Nam nguy cơ chậm triển khai

Vướng mắc về cơ chế chia sẻ rủi ro giữa nhà nước và nhà đầu tư khiến 3 dự án cao tốc Bắc Nam chậm được ký hợp đồng thực hiện.

Ngày 22/4, đại diện Bộ Giao thông Vận tải cho biết, 3 dự án PPP cao tốc Bắc - Nam là Diễn Châu - Bãi Vọt (Hà Tĩnh), Nha Trang - Cam Lâm (Khánh Hòa), Cam Lâm - Vĩnh Hảo (Bình Thuận) đã lựa chọn xong nhà đầu tư từ năm trước, dự kiến ký hợp đồng vào cuối tháng 4 và khởi công trong tháng 6 tới. Tuy nhiên, các dự án đang bế tắc tại vòng thương thảo hợp đồng với nhà đầu tư, chủ yếu là cơ chế chia sẻ tăng giảm doanh thu; thanh toán phần vốn Nhà nước; quyết toán dự án, ứng vốn cho nhà thầu...

Tuần qua, Bộ Giao thông Vận tải đã gửi công văn đến một số bộ, ngành xin ý kiến về những khúc mắc liên quan đến cơ chế quản lý tài chính dự án PPP nêu trong Nghị định 28 (ban hành tháng 3/2021), và đề xuất phương án tháo gỡ.

Ông Nguyễn Viết Huy, Vụ phó Đối tác công tư (Bộ Giao thông Vận tải) cho biết, Nghị định 28 yêu cầu nhà đầu tư phải bỏ vốn chủ sở hữu và vốn vay để thực hiện dự án trước, phần hỗ trợ của nhà nước chỉ giải ngân khi các hạng mục công trình đã hoàn thành.

Tuy nhiên, các nhà đầu tư cho rằng, hợp tác công tư PPP là chia sẻ rủi ro giữa nhà nước và nhà đầu tư, nghĩa là nhà đầu tư giải ngân một đồng thì nhà nước cũng phải bỏ vốn góp theo tỷ lệ tương ứng. Nếu quy định phần vốn nhà nước chỉ giải ngân khi các hạng mục công trình hoàn thành, sẽ "rất khó cho việc ký hợp đồng tín dụng, bởi ngân hàng lo ngại rủi ro khi phần vốn hỗ trợ nhà nước chậm được giải ngân".

Hơn nữa, trường hợp vốn nhà nước chỉ giải ngân theo tỷ lệ doanh nghiệp bỏ ra, theo ông Huy là không khuyến khích việc nhà đầu tư tiết giảm chi phí. Ví dụ, dự án 10.000 tỉ đồng nhưng nếu nhà đầu tư tính toán tốt, tiết giảm chi phí xuống còn 8.000 tỉ đồng, mà phần vốn góp nhà nước cũng giảm tương ứng thì nhà đầu tư không đồng tình.

Ngoài ra, Nghị định 28 chưa quy định rõ cách thức xử lý trong trường hợp nhà nước chậm giao vốn, giải ngân chậm tiến độ. Một số nhà đầu tư yêu cầu phải tính lãi nếu nhà nước chậm giải ngân song vấn đề này đến nay chưa được làm rõ.

Ông Trần Văn Thế, Phó chủ tịch tập đoàn Đèo Cả (nhà đầu tư dự án cao tốc Bắc - Nam đoạn Cam Lâm - Vĩnh Hảo), bổ sung thêm, quy định về chia sẻ doanh thu của dự án PPP nêu trong Nghị định 28 còn bất cập. Khi dự án tăng doanh thu, doanh nghiệp dự án sẽ phải tự động chia cho nhà nước, tuy nhiên, Nghị định chưa làm rõ việc khi giảm doanh thu cũng cần chia sẻ giữa hai bên. "Nếu không cân bằng giữa việc chia sẻ tăng giảm doanh thu sẽ bất lợi cho nhà đầu tư", ông Thể nói.

PGS.TS Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam (VARSI), cũng cho rằng, điều khoản chia sẻ doanh thu cần xem xét điều chỉnh sửa đổi hoặc hủy bỏ. Doanh nghiệp dự án cũng là một bên trong hợp đồng dự án, nên có quyền tham gia quá trình xác định doanh thu làm căn cứ để thực hiện cơ chế chia sẻ.

Ngoài ra, quy định trước đây cho phép nhà thầu được tạm ứng tối thiểu 10% và tối đa 50% giá trị hợp đồng. Với các dự án cao tốc Bắc - Nam đang triển khai theo hình thức đầu tư công, nhà thầu được tạm ứng khoảng 30% giá trị hợp đồng.

Tuy nhiên, đối với các dự án PPP cao tốc Bắc - Nam, Nghị định 28 lại không đưa ra cơ chế cho doanh nghiệp được tạm ứng. "Cần sửa đổi Nghị định theo hướng có nguồn vốn hỗ trợ của Nhà nước để tạm ứng, hỗ trợ nhà đầu tư, nhà thầu thi công trong giai đoạn chuẩn bị và thực hiện đầu tư dự án", ông Chủng nói.

Theo đại diện Bộ Giao thông Vận tải, mặc dù vẫn còn một số vướng mắc, nhưng các bên đã thống nhất nguyên tắc ghi nhận những vấn đề này trong hợp đồng, tiếp tục xử lý trong quá trình triển khai. "Chúng tôi đang nỗ lực đàm phán để phấn đấu ký kết hợp đồng hai trong số ba dự án cao tốc Bắc Nam nêu trên vào cuối tháng 4", vị này nói.

Đoàn Loan