10 ngày ứng phó làn sóng Covid-19 thứ tư

Chính phủ và các địa phương đang nỗ lực chuyển từ trạng thái "phòng ngự" sang "chủ động tấn công" trong bối cảnh 10 ngày qua đã ghi nhận 6 ổ dịch cộng đồng.

Tròn mười ngày, từ 28/4 đến 7/5, toàn quốc ghi nhận tổng số 146 trường hợp mắc Covid-19 tại 16 tỉnh, thành. So với những lần trước, tốc độ bùng phát dịch lần thứ tư được Bộ Y tế (trong báo cáo tại cuộc họp trực tuyến toàn quốc về chống dịch do Thủ tướng chủ trì chiều 7/5) đánh giá khiến tình hình "khó khăn hơn, phức tạp hơn" vì 3 lý do.

Đầu tiên là sự xuất hiện của các biến chủng mới của virus, đặc biệt là biến chủng B6117 được phát hiện tại Ấn Độ với tốc độ lây nhanh hơn, mạnh hơn. Thứ hai, dịch bệnh xuất hiện cùng lúc tại nhiều địa phương; và thứ ba là sự xuất hiện các ca bệnh tại cơ sở y tế.

Trong các đợt dịch trước đây, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) và một số bệnh viện ở Đà Nẵng từng bị phong tỏa. Song khác trước, dịch bệnh lần này tấn công diện rộng vào nhiều bệnh viện lớn, trong đó có những những thành trì tuyến đầu của ngành y.

Tại Hà Nội, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cơ sở Đông Anh với hơn 800 người bị phong tỏa chiều 5/5. Gần hai ngày sau, đến lượt Bệnh viện K với trên 5.000 người phải cách ly. Thái Bình, Lạng Sơn, Vĩnh Phúc ở phía Bắc; Nghệ An, Đà Nẵng ở miền Trung, mỗi tỉnh đều có một bệnh viện lớn bị phong tỏa do phát hiện ca Covid-19. Tổng số cơ sở y tế bị phong tỏa đến nay là 7, trong đó riêng Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương có tới hơn 2.600 người liên quan ở hàng loạt địa phương.

Trước diễn biến mới nêu trên, các cấp có thẩm quyền đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, điều hành chống dịch. Trong đó, phương châm được Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ là "khoanh vùng, cách ly, dập dịch nhanh chóng sớm ổn định tình hình". Ngày 23/4, ông gửi điện yêu cầu Chủ tịch UBND cấp tỉnh "chịu trách nhiệm chính về việc phòng, chống dịch trên địa bàn".

Với tinh thần "cá thể hóa trách nhiệm", một trong những điểm mới của đợt chống dịch lần này là bên cạnh biểu dương, khen thưởng những nơi làm tốt, lãnh đạo Chính phủ cũng nêu rõ các địa chỉ còn "lơ là" trong chống dịch.

Theo đó, Yên Bái liên quan đến việc để xảy ra chuỗi lây nhiễm thứ nhất, Đà Nẵng, Hà Nam để xảy ra các chuỗi lây nhiễm còn lại đều bị phê bình. Đà Nẵng, Bà Rịa - Vũng Tàu, Khánh Hòa được yêu cầu rút kinh nghiệm, chấn chỉnh vì để xảy ra việc nhiều người dân không tuân thủ 5K, nhất là đeo khẩu trang, giữ khoảng cách nơi công cộng. Bí thư Thành ủy Đà Nẵng, ông Nguyễn Văn Quảng "nhận trách nhiệm cá nhân" hôm 3/5, sau hai lần thành phố bị nhắc nhở.

Theo ông Quảng, không chỉ nhắc nhở trong cuộc họp mà sau đó, Thủ tướng còn gọi điện, nhắn tin cho ông Quảng, yêu cầu phải phê bình, làm rõ và xử lý nghiêm trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân.

Ngoài ra, các tỉnh Vĩnh Long, Đồng Tháp, Tiền Giang đều phải "rút kinh nghiệm" vì chậm đảm bảo trang thiết bị, năng lực xét nghiệm của địa phương.

Đợt chống dịch lần này cũng ghi nhận các tỉnh thành xử lý các vi phạm "mạnh tay" hơn. Hà Nam đã cảnh cáo hàng loạt cán bộ từ huyện đến xã; rút khỏi danh sách ứng cử đại biểu HĐND huyện hoặc không giới thiệu ứng cử chủ tịch xã với cá nhân vi phạm. Công an tỉnh này cũng khởi tố vụ án với tội danh Làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người, theo điều 240 Bộ luật Hình sự tại thôn Quan Nhân, xã Đạo Lý, huyện Lý Nhân.

Tỉnh Yên Bái cảnh cáo ông Nguyễn Trường Giang, giám đốc Trung tâm Y tế TP Yên Bái, vì vi phạm trong việc quản lý khu cách ly tập trung chuyên gia nước ngoài trên địa bàn quản lý.

Khu cách ly tập trung chuyên gia nước ngoài liên quan sự việc là khách sạn Như Nguyệt 2 (TP Yên Bái), nơi 5 chuyên gia người Trung Quốc cách ly từ ngày 9 đến 23/4. Khi về nước, một người trong nhóm được xét nghiệm, cho kết quả dương tính với nCoV ngày 29/4. Đây cũng là nơi cách ly các chuyên gia Ấn Độ. Trong đó 4 chuyên gia Ấn Độ dương tính với nCoV và lây nhiễm cho một nhân viên khách sạn. Như vậy, tại khu cách ly tập trung chuyên gia nước ngoài này đã để xảy lây nhiễm Covid-19.

Vĩnh Phúc dù được khen phản ứng nhanh, có biện pháp chống dịch hiệu quả, nhưng cũng có 6 cán bộ bị đình chỉ công tác liên quan đến các ổ dịch trên địa bàn.

10 ngày dịch bùng phát cũng ghi nhận sự chủ động chống dịch của nhiều tỉnh, thành. Nếu như trong những làn sóng Covid-19 trước, Chính phủ ban hành chỉ thị (chỉ thị 15, 16, 19...) và các địa phương thực hiện. Lần này cấp tỉnh không chờ "cầm tay, chỉ việc" mà đã có có sẵn kịch bản để thực hiện.

TP Yên Bái là nơi đầu tiên giãn cách xã hội từ ngày 3/5, bảy ngày sau khi ghi nhận ca nhiễm đầu tiên và chưa xuất hiện thêm ca mắc mới. Thái Bình giãn cách từ 12h ngày 6/5 ngay sau khi phát hiện 5 ca dương tính liên quan đến ổ dịch Nhiệt đới Trung ương.

Vĩnh Phúc quyết định cách ly xã hội toàn TP Vĩnh Yên 15 ngày, từ 0h ngày 7/5. Người dân chỉ được ra ngoài khi có việc cần thiết. Tỉnh lân cận là Bắc Ninh đang đề xuất giãn cách xã hội toàn tỉnh, sau khi ghi nhận 12 ca nhiễm cộng đồng, trong đó 3 ca chưa công bố.

Nêu định hướng trước tình hình dịch bệnh có diễn biến mới, tại cuộc họp Chính phủ hôm 5/5, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng, "chúng ta phải có cách tiếp cận mới, tư tưởng, quan điểm chỉ đạo mới, tạo cơ sở cho tổ chức thực hiện". Ông nhấn mạnh tinh thần: "Chuyển trạng thái phòng chống dịch từ phòng ngự sang chủ động tấn công, song phải hài hòa giữa phòng ngự và tấn công, bảo đảm hiệu quả cao nhất".

Một chuyên gia dịch tễ quân đội (từng tham gia chống dịch đợt đầu tiên ở Vĩnh Phúc, tháng 2/2020) cũng cho rằng, về lâu dài, Việt Nam cần chủ động tấn công dịch, trước hết là bịt "lỗ hổng" ở đường biên, trên đất liền, trên biển, hàng không.

Tiếp đến, khu cách ly tập trung cần bịt "lỗ hổng", tránh lây nhiễm chéo. Bộ Y tế đã nâng thời gian cách ly từ 14 lên 21 ngày, nhưng cần tăng tần suất xét nghiệm. Chính quyền có thể giám sát từ xa bằng cách đồng bộ hệ thống camera ở các khách sạn, hoặc lắp camera ở các khu cách ly dân sự. "Ngành y tế, chính quyền các tỉnh có thường xuyên giám sát các khu cách ly này hay không, nhất là kiểm tra mà không báo trước. Hay Bộ đi kiểm tra vài lần, rồi địa phương để đó?" ông nói và đề xuất, doanh nghiệp mời chuyên gia, nhà đầu tư, lao động kỹ thuật cao nhập cảnh mà không chấp hành nghiêm quy định thì cần có "biện pháp mạnh".

Theo ông, Việt Nam dù chống dịch tốt, nhưng chu kỳ vài chục ngày đến ba tháng lại có làn sóng dịch tiếp theo. Vì thế, vaccine vẫn là "chìa khóa" trong cuộc chiến chống dịch. Khi chờ vaccine, không còn cách nào khác là xử lý cứng rắn với những vi phạm trong phòng dịch lẫn tuyên truyền cho người dân theo kiểu "mưa dầm thấm lâu".

"Người dân không phối hợp thì hệ thống có nỗ lực gấp mười hiện nay cũng khó. Một người không chấp hành, công sức chống dịch của cả cộng đồng sẽ vô nghĩa", ông nhấn mạnh.

Vị chuyên gia này cũng cho rằng, lần này "tốc độ truy vết vẫn là khâu quyết định có chặn đứng được dịch hay không". Đến nay, may mắn là chưa có địa phương nào bị quá tải trong công tác xét nghiệm khi năng lực ngành y tế dự phòng vẫn đáp ứng được. Nếu dịch lan rộng ra nhiều vùng trong tỉnh, nên xét nghiệm cộng đồng như Đà Nẵng đã làm, chọn những nhóm nguy cơ cao để sàng lọc, phát hiện các ca bệnh còn sót trong cộng đồng.

Ông cũng đề xuất, khoanh vùng cần làm gọn nhất để không ảnh hưởng tới đời sống xã hội. "Dịch đã kéo dài gần hai năm, người dân khá mệt mỏi với cách ly, phong tỏa. Ví như ca nhiễm ở xã này, huyện kia thì không nhất thiết phải giãn cách toàn tỉnh vì còn có những vùng chưa bị ảnh hưởng", ông nói.

Hoàng Phương - Viết Tuân